چرا کودکان ما به مطالعه علاقه ندارند ؟

کتاب یکی از مهمترین ابزارهای فرهنگی است که درطول قرون متمادی همواره عاملی مهم در تضمین رشد و پویایی جوامع بشری بوده و با وجود رشد روز افزون رسانه ها و ابزارهای پیشرفته دیگر، هم چنان جایگاه خاص و یگانه خود را حفظ کرده است. میزان توجه به کتاب و کتابخوانی نشانه رشد فرهنگی و ملی هر کشور است. هم چنین بی توجهی به کتاب و کتاب خوانی، نوعی بیماری فرهنگی و اجتماعی محسوب می شود که ناشی از فراگیر نشدن فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی در بین قشرهای گوناگون مردم یک جامعه است که می تواند در دراز مدت ضربه های جبران ناپذیری بر پیکره فرهنگ کشورها وارد کند.

یکی از معیارها و شاخص های توسعه یافتگی جوامع، میزان و گسترش فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی در بین افراد جامعه است؛ بنابراین فراهم کردن بستر لازم برای رشد و گسترش فرهنگ مطالعه و تقویت نگرش های علمی در بین کودکان و نوجوانان لازمه توسعه فرهنگی به شمار می آید.

«اگر عشق به مطالعه از همان اوان کودکی در نهاد کودک بارور نشود و اگر مطالعه به عنوان یک نیاز معنوی زندگی کودک در نیاید، روح او در سنین جوانی تهی خواهد بود. آن وقت است که سادگی و نپختگی جوانی، راه را برای بدی ها باز می کند و گوشه های تاریک تر طبیعت انسان آشکار می شود، (موتیاشو، ۱۳۷۲،ص۳۹).

حال ببینیم مطالعه و خواندن دارای چه تعاریف و ابعادی است و چرا کودکان ما به مطالعه علاقه ندارند ؟

چرا کودکان ما به مطالعه علاقه ندارند

تعاریف و ابعاد مطالعه

مطالعه، بررسی عمیق و همه جانبه یک مقوله است، به طوری که بخشی از حواس آدمی یا تمامی آن در این امر مشارکت داشته باشد. به عبارت دیگر، مطالعه «روندی است که از به کارگیری ذهن و به منظور دریافت اطلاعات، توجه دقیق و تجربه و تحقیق درباره هرموضوع، رویداد و پدیده صورت می گیرد و شامل خوب شنیدن و لمس کردن، چشیدن، تجربه کردن، پرسش کردن و به دنبال پاسخ ها بودن می شود» (فرهنگ و بستر،۱۸۰۸).

خواندن می تواند زیر مجموعه مطالعه باشد. عملی که در آن دیدن، شناسایی کردن علائم نوشتاری، تبدیل علائم نوشتاری به صوتی، درک مجموعه علائم و آواها و در نتیجه درک معنا از آن حاصل می شود؛ اما این درک بی هدف صورت نمی گیرد و خواننده گاه به قصد آموختن، زمانی با هدف آگاه شدن و در جایی هم به قصد لذت بردن و پرکردن اوقات فراغت به آن روی می آورد که هرسه می تواند باهم همراه باشد.

پست مرتبط با چرا کودکان ما به مطالعه علاقه ندارند ؟ : روش مطالعه صحیح

چرا کودکان ما به مطالعه علاقه ندارند ؟

چرا کودکان ما به مطالعه علاقه ندارند

موانع و مشکلات خواندن

تحقیق ها نشان دهنده آن است که کودکان و نوجوانان در هر جامعه ای فعال ترین و علاقه مندترین خوانندگان به حساب می آیند، ولی هیچ گونه ضمانتی برای تداوم خواندن آن ها وجود ندارد. به سخن دیگر، وظیفه بزرگسالان تنها ایجاد اشتیاق خواندن در کودکان و نوجوانان خلاصه نمی شود، بلکه آن ها باید در جهت تداوم خواندن در کوکان و نوجوانان برنامه ای مؤثر، پویا و منطبق با واقعیت ها و شرایط پیش بینی کنند و گام به گام در این برنامه ها با آن ها همراه باشند تا عادت به خواندن شکلی پایدار به خود بگیرد. به طور مسلم دراین برنامه ریزی ها عوامل بازدارنده نیز باید بررسی شود، عواملی که می تواند سبب شکست برنامه های خواندن شود. عوامل بازدارنده عبات اند از:

موانع فردی

ابتدا باید به موانع فردی اشاره کرد که می تواند ریشه های جسمی، روانی و اجتماعی داشته باشد. معلولیت ها می تواند در زمره موانع فردی شناخته شود. کودک نابینا هرقدر هم که علاقه مند به خواندن باشد، اگر در برابر موانع فیزیکی (عدم توانایی خواندن متون عادی چاپی) چاره جویی هایی صورت نگیرد، او قادر به خواندن نخواهد بود.

موانع روانی یا اجتماعی

گاه ریشه های روانی یا اجتماعی به صورت مانع چهره می نمایاند. آمادگی برای خواندن تا حدود زیادی به ارزش و اهمیتی که جامعه به امر خواندن می دهد، بستگی دارد. در جامعه ای که خواندن ارزش به شمار نمی آید، انتظار آن که کودکان و نوجوانان با اشتیاق به خواندن روبیاورند انتظار نامعقول و غیرواقع بینانه است. در این حالت کودکان و نوجوانان عدم علاقه به خواندن خود را در پشت توجیه هایی نظیر نداشتن وقت کافی برای مطالعه یا خستگی ناشی از برنامه های آموزش رسمی پنهان می کنند. حال آن که هرگاه شرایط بیرونی تشویق کننده و هدایت گر باشد کودک خود به خود داوطلبانه به این وادی گام می گذارد.

سطح کیفی آثار چاپی

نکته دیگری که می توان آن را مانع جدی تلقی کرد سطح کیفی آثار چاپی است. همیشه نخواندن را نباید ناشی از عدم علاقه دانست. محتوای آثاری که در اختیار خوانندگان قرار می گیرد در ایجادعلاقه مندی بسیار مؤثر است. نخواندن گاه اعتراضی است به محتوای آثار و کیفیت نازل آن ها. خواندن غیرموظف عملی است داوطلبانه لذا فرد باید با آثاری رو به رو باشد که در او علاقه مندی به وجود می آورد.

توسعه رسانه های صوتی و تصویری

یکی دیگر ازمقوله هایی که برخواندن کودکان و نوجوانان تأثیر گذاشته و سبب نگرانی کارشناسان شده است رشد و توسعه رسانه های صوتی و تصویری قبل از تثبیت وضعیت مواد مکتوب است که پاره ای از کارشناسان آن را در رقابت با کتاب ، حتی کتاب های خوب نیرومندتر می بینند و از آن جا که کودک در برابر محمل های آگاه شدن، آموختن و لذت بردن حق انتخاب دارد، بیشتر به طرف این رسانه ها تمایل نشان می دهد چرا که از جذابیت بیشتر برخوردارند و معمولاً پیش نیازی برای استفاده از آن ها وجود ندارد. تردیدی نیست که در عصر سلطه رسانه های صوتی و تصویری نمی توان از کودکان و نوجوانان انتظار داشت به اندازه نسل های گذشته خود را مقید به کتاب کنند، زیرا در کسب آگاهی، آموزش بهتر و پرکردن اوقات فراغت رسانه های دیگر نیز وجود دارند.واقع بینانه آن است که جایگاه کتاب را درمیان همه رسانه هایی که در اختیار کودکان و نوجوانان قرار دارد بشناسیم و کتاب ها را چنان با وضعیت جدیدشان تطبیق بدهیم که در زندگی روزانه کودکان باقی بمانند.

براین اساس واقعیت ها حکم می کند که جایگاه کتاب را با توجه به شرایطی ببینیم که سرشتی دگرگون شونده دارند. به گفته یکی از کارشناسان بهترین راه پیش بینی آینده این است که آن را اختراع کنیم (دیردن،۱۳۷۲،ص۱۱۸). او در توجیه این نظر خود می گوید لازم است بررسی کنیم و ببینیم که سایر رسانه ها از عهده چه کارهایی بهتر برمی آیند و آن عرصه ها را به آن ها بسپاریم و کتاب را در مسیری قرار بدهیم که رسانه های دیگر در رقابت با آن ناتوان ترند.

باتوجه به شرایط و واقعیت ها می توان پیش بینی کرد کتاب هایی که جذاب، عمیق و شیرین باشند، با تجربه ها، نیازها ،علایق و توانایی های کودکان هماهنگ باشند، به کنجکاوی های خودانگیخته و آرمان های بلند پروازانه آن ها پاسخ دهند، تخیل سیال آن ها را به بازی بگیرند، بر وسعت تجربه های آن ها بیفزایند و از ارزشهای هنری و ادبی والایی برخوردار باشند، هم چنان در کنار سایر رسانه ها در زندگی کودکان و نوجوانان حضور مؤثر خود را حفظ می کنند و از دریچه لذت آفرینی، علاقه، و سرانجام عادت به خواندن را در آن ها به وجود آورده، حفظ می کنند و گسترش می دهند.

از دست دادن علاقه به مطالعه

یکی از مهمترین عواملی که به مطالعه آسیب می رساند، از دست دادن علاقه به مطالعه است. لذا بارها شاهد بوده ایم دانش آموزانی که قبلاً با علاقه به سوی مطالعه گام بر می داشتند اینک از رفتن به طرف کتاب امتناع می کنند. علاقه نداشتن به انجام هرکاری مانع جدی بر سر راه تحقق آن کاریا پیشرفت آن است و این امر تنها در مورد مطالعه مصداق ندارد. اینک این سؤال پش می آید که چه عواملی باعث شده است که کودک ما از مطالعه دوری کند و نسبت به انجام دادن آن بی رغبت باشد؟ علل و عوامل بسیاری باعث امتناع فرزند از مطالعه می شوند که از جمله آن ها می توان به موارد ذیل اشاره کرد

پست مرتبط با چرا کودکان ما به مطالعه علاقه ندارند ؟ : مهارتهای مطالعه

– عدم تشویق مادی و اکتفا به تشویق کلامی

– اجبار یا تنبیه برای وادار کردن به مطالعه و در حین آن

– مرتبط نبودن محتوای مورد مطالعه با امور معنی دار زندگی

– جالب و جاذب نبودن کتاب ها

– پیوسته خواندن کتاب

– وجود اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی، عدم اعتماد به نفس، تحرک بیش از حد و …

– نداشتن مهارت های کافی در مطالعه

– وجود مشکلات خانوادگی و تعدد فرزندان

– مشکلات موجود در آموزشگاه

– ابتلا به بیماری های جسمانی

– درک نکردن لذت مطالعه