اوتیسم : آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اتیسم

اوتیسم

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اتیسم : بیشتر دانش آموزان دارای اوتیسم، مانند دیگر همسالان خود دوست دارند با دیگران بازی کنند، حرف بزنند و بخشی از جامعه اطرافشان باشند؛ با این حال به دلایلی که شرح آن رفت، قادر نیستند به طور خودکار قواعد رفتارهای اجتماعی را دریابند و لذا در برقراری ارتباط دچار مشکل بوده و نیاز به آموزش دارند. بیشتر افراد دارای اوتیسم فکر می کنند که:
• هر قاعده فقط مربوط به یک مورد خاص است.
• هر چیزی که کسی می گوید راست است.
• وقتی نمی دانی چه کار کنی، نباید هیچ کاری کنی.

دانستن این طرز تفکر به شما کمک می کند که علت بسیاری از رفتارهای عجیب یا نامناسب دانش آموزانتان را درک کنید.

برای مثال ممکن است دانش آموز برای جلب توجه دوستش او را محکم بزند چون در واقع راه دیگری برای این کار به نظرش نمی رسد یا وقتی در حین بازی دوستش به پشت او می زند، ممکن است عصبانی شود چون نمی داند این زدن نیست و بخشی از بازی است.
یاد دادن مهارتهای اجتماعی به این دانش آموزان می باید بخش عمده ای از آموزش را به خود اختصاص دهد و چون بهترین محل برای تمرین و یادگیری آن، محیط طبیعی مدرسه و حضور دانش آموزانی است که به طور طبیعی این مهارتها را آموخته اند، توصیه م یشود که حتی الامکان دانش آموزان دارای اوتیسم در مدارس معمولی با حضور مربیان مجرب و کمکهای لازم و در میان دانش آموزان معمولی آموزش ببینند.
در این اینجا به بیان برخی از روشهای موثر در آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اتیسم میپردازیم.

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اوتیسم :استفاده از داستان های اجتماعی

داستان های اجتماعی که توسط معلم یا والدین نوشته م یشوند، در موارد مختلفی کاربرد دارد، مثل:
• کمک به دان شآموز برای حضور در کلا سهای عادی در مدارس معمولی
• اعلام تغییرات در برنام هها و روتین خاص و آماده سازی دانش آموز برای آن
• توضیح علت رفتار دیگران
• آموزش یک مهارت اجتماعی خاص
• کمک در یادگیری موضوع جدید درسی
برای نوشتن آن اول موقعیتی را که دانش آموز در آن مشکل دارد، در نظر بگیرید. (ساکت بودن در کتابخانه، بلند کردن دست هنگام پاسخ دادن، درخواست توپ از دیگران، رعایت نوبت در صف، خویشتن داری هنگام عصبانیت و…( آنچه را که وی احساس می کند و عکس العمل یا رفتار مناسبی را که باید انجام دهد را با کمک تصاویر یا طرح های ساده و با جملاتی در سطح درک دانش آموز، به وی آموزش دهید. دقت کنید که داستان از زبان او و با ضمیر «من » بیان شود.

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اوتیسم

به طور معمول این داستان ها باید به صورت زیر تنظیم شود:
دو تا پنج جمله توصیفی در بیان موقعیت و افراد درگیر و احساسات آنها( + یک جمله راهنما )کاری که باید در آن موقعیت انجام دهد یا چیزی که باید بگوید

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اوتیسم

بهتر است این داستان به صورت کتابچه ای تهیه شود که در هر صفحه یک یا دو جمله باشد و یک صفحه مختص منظور اصلی. ابتدا مربی داستان را می خواند، سپس از دانش آموز می خواهد تا بعد از خواندن او جملات را تکرار کند و سپس کتابچه را برای مرور روزانه در اختیار دانش آموز قرار میدهد.
اگر دانش آموز، قادر به خواندن نیست می توان داستان را برای او روی نوار خواند یا به صورت ویدئویی ضبط کرد یا از برنامه های کامپوتری مثل پاور پوینت استفاده کرد.

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اتیسم

آموزش قواعد کلیدی اجتماعی

برخی از قواعد ابتدایی و کلیدی که معمولا دانش آموزان دارای اوتیسم نیاز به یادگیری آنها دارند
عبارتند از:
صبر کردن : با استفاده از تصویر یا نوشته می توان مفهوم صبر کردن را از حالت انتزاعی خارج و آن را به موقعیت موجود اختصاص داد.
رعایت نوبت : این امر را می توان با استفاده از داستان های اجتماعی آموزش داد و حتی شاید لازم باشد که آن را با دانش آموز تمرین کنید

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اوتیسم

انتقال از یک فعالیت : انتقال از یک کار به کار دیگر، خصوصا اگر دان شآموز هنوز کار اولش را تمام نکرده باشد، ممکن است بسیار مشکل باشد. در این راستا ضمن استفاده از داستانهای اجتماعی باید از نشان ههایی جهت آماده سازی دانش آموز استفاده کرد.
تغییر موضوع صحبت : برخی دانش آموزان فقط در مورد یک موضوع صحبت میکنند و به نظر می رسد که نمی خواهند یا نمی توانند موضوع بحث را عوض کنند. نشان ههای تصویری در مورد زمان یا مکان صحبت در مورد موضوع مورد علاقه، ممکن است به آنها کمک کند تا بفهمند چه زمانی صحبت خود را تغییر یا خاتمه دهند.
پایان دادن : به دانش آموزان یاد دهید تا با استفاده از راهنماهای محیطی مانند ملاحظه رفتار دیگران متوجه زمان پایان شوند. در صورت لزوم از ساعت، زنگ یا روش های دیگر استفاده کنید.
آغاز صحبت : با کمک داستان های اجتماعی به همراه عکس یا تصویر، به دانش آموز یاد دهید چگونه به دیگران نزدیک شود و سلام و احوالپرسی کند، چیزی بخواهد، وارد بازی شود و….

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اوتیسم

انعطاف پذیری : می توان از روشهای تصویری برای توضیح تغییرات برنامه استفاده کرد. اگر دانش آموز از برنامه تصویری استفاده می کند، می توان نشانه خاصی را برای تغییر در نظر گرفت یا روی برنامه مزبور را خط کشید یا برداشت.

• ساکت بودن: کمک های تصویری برای آموزش رفتار خاص، مثل ساکت بودن یا کنترل میزان صدا آرام یا بلند صحبت کردن می تواند سودمند باشد.

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اتیسم

استفاده از کمک همشاگردیها

از کمک دانش آموزانی که در برقراری ارتباط مشکل ندارند در یاد دادن مهار تهای اجتماعی به دانش آموزان دارای اوتیسم، استفاده کنید.
در بعضی موارد شاید لازم باشد که مربی ابتدا همشاگردی ها را با بعضی مسائل خاص دانش آموز دارای اوتیسم ، آشنا کند. مثلا چگونه منظور دانش آموزی را که حرف نمیزند متوجه شوند و از راههای ارتباط غیرکلامی با او ارتباط برقرار کنند. توجه داشته باشید که در بیشتر موارد این دانش آموزان همانند دانش آموزان دارای اوتیسم ، نیاز به تشویق فراوان و مناسب دارند تا به این کمک ترغیب شوند. می توان در زنگ های تفریح، بازی های مناسبی را بین آنها ترتیب داد.
در ابتدا مربی باید به دانش آموز دارای اوتیسم در برقراری ارتباط و پیروی از قواعد بازی کمک کند و خودش هم جزء بازی باشد و به تدریج این کمک کمرنگ شود.
در بعضی موارد شاید لازم باشد که در ابتدا از سایر دانش آموزان فقط خواسته شود که اسباب بازیها یا اشیاء مورد علاقه دانش آموز دارای اوتیسم را به او بدهند بدون اینکه با او بازی کنند تا به تدریج، بودن در کنار سایر کودکان برای وی همراه با تجربه خوشایند گردد و به ارتباط با آنها ترغیب شود

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اتیسم

استفاده از گروه های آموزش روابط اجتماعی

دانش آموزان دارای اوتیسم نیاز دارند که در گروههای کوچک و با برنامه خاص، مهارتهای اجتماعی را یاد بگیرند. در اینگونه کلاس ها باید :
• مهارت اجتماعی و مفهوم آن شناسایی شود.
• راه ارائه آن نشان داده شود.
• رفتار مطلوب به صورت نمایشی و بازی ارائه گردد.
• موقعیت هایی ایجاد شود که آن را تمرین کنند.
• راهکارهایی برای تعمیم این مهارت مطرح شود.

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اتیسم

آموزش مهارت خویشتن داری/ نظارت بر خویش

هدف غایی برای تمامی دانش آموزان از جمله دانش آموزان دارای اوتیسم ، توانایی مشارکت مستقل در موقعیتهای مختلف با رفتار اجتماعی مناسب است. یکی از را هکارهایی که می تواند به دانش آموزان دارای اوتیسم با عملکرد بالا در این راستا کمک کند، آموزش نظارت بر خویش است.
در این روش دانش آموز برای انجام فعالیت مورد علاق هاش  (مثلا بازی با کامپیوتر)باید رفتار خود را مد نظر بگیرد و امتیاز لازم را کسب کند. توجه داشته باشید که هدف از این برنامه آگاه سازی دانش آموز به رفتار ناپسند و رسیدن به خودآگاهی است، لذا برنامه را به گونه ای تنظیم کنید که حس موفقیت در وی تشویق شود. مراحل آموزش بدین قرار است:
• رفتار مورد نظری را که دانش آموز باید مراقب باشد تعریف کنید مثلا آرام حرف زدن.
• پاداشی که رفتار مناسب را برای این دانش آموز ترغیب میکند، مشخص کنید مثلا ده دقیقه بازی با کامپیوتر.
• نموداری برای دانش آموز تهیه کنید که بتواند اطلاعات مربوط به آن رفتار را ثبت کند مثلا هر بار که آرام صحبت کرد، یک ضربدر در مربع بزند.
• به دانش آموز در مورد رفتار مناسب، پاداش آن و نحوه استفاده از نمودار، آموزش دهید. شاید لازم باشد در ابتدا شما برای او علامت گذاری لازم را انجام دهید اما به تدریج به وی یاد دهید که چگونه خودش بدون دخالت شما این کار را انجام دهد.

آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان مبتلا به اوتیسم

مطالب مرتبط