فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ (FMI-SF)
فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ (FMI-SF)
مقدمه
با توجه به محبوبیت زیادی که ذهن آگاهی در سال های اخیر در علوم مرتبط با سلامت کسب نموده و مطالعه علمی ذهنآگاهی و استفاده از فنون ذهنآگاهی در آموزش و درمانهای روانشناختی به شدت رو به افزایش بوده، کاربرد ابزارهای معتبر و روا برای سنجش این سازه ضروری است (۱).
معرفی فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ
فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ[۱](FMI-SF)، به طور گستردهای مورد مطالعه قرار گرفته و در بسیاری از فرهنگها، از نظر خصوصیات روانسنجی مورد بررسی قرار گرفتهاست (۱). بوچهلد[۲] و همکاران فرم اولیه پرسشنامه ذهن اگاهی فرایبورگ که شامل ۳۰ سوال بود را طراحی کردند (۲). بعدها فرم کوتاه با ۱۴ گویه که برای استفاده در جمعیت عمومی مناسبتر است توسط والاچ[۳] و همکاران طراحی شد (۳). فرم بلند پرسشنامه ذهنآگاهی فرایبورگ بیشتر برای اجرا در گروههایی مناسب است که با فرهنگ بودایی و اعمال مراقبهای آشنایی دارند، امّا فرم کوتاه آن برای اجرا در گروههایی که آشنایی زیادی با زمینه بودایی ذهن آگاهی ندارند، مناسبتر است و می توان از فرم کوتاه در فرهنگ های مختلف استفاده نمود و می تواند به خوبی همه جنبه های مربوط به حوزه ذهن آگاهی را پوشش دهد (۱، ۳).
در طی یک بررسی در داخل کشور که توسط قاسمی جوبنه، عرب زاده، جلیلی نیکو، محمدعلی پور و محسن زاده انجام شد، فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ ابتدا به به فارسی ترجمه شد و سپس روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت (۱).
روایی و پایایی فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ
به منظور بررسی روایی و پایایی فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ، ۴۰۰ دانشجو به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ضریب پایایی به شیوه ضریب آلفای کرونباخ، تتای ترتیبی و بازآزمایی به دست آمد. روایی نیز از طریق روایی همزمان و مدل تحلیل عاملی تأییدی محسابه شد (۱).
به منظور بررسی روایی همزمان فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ از فرم کوتاه مقیاس خودکنترلی تانگنی[۴] و خرده مقیاس تنظیم هیجانی مقیاس خودسنجی هوش هیجانی شات[۵] استفاده شد. در مجموع همبستگی بین فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ با مقیاس های خودکنترلی ( ۶۹/0r=) و تنظیم هیجانی (۶۸/0r=) در سطح معناداری ۰۱/۰ مناسب گزارش شد. نتایج مدل تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که ساختار پرسشنامه برازش قابل قبولی با داده ها داشته، از روایی عاملی مطلوبی برخوردار است و کلیه شاخص های نیکویی برازش، مدل کلی را برای افراد نمونه تأیید میکنند و الگوی کلی تک عاملی مفروض مورد تایید قرار گرفت. همچنین نتایج نشان داد که فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ از پایایی قابل قبول و کافی برخوردار است و ضرائب بدست آمده برای ضریب آلفای کرونباخ ۹۲/۰، تتای ترتیبی ۹۳/۰ و ضریب پایایی بازآزمایی به فاصله چهار هفته ۸۳/۰ به دست آمد (۱).
در مجموع، پرسشنامه بدون تغییر و حذف احتمالی برخی سؤالات ساختار خود را حفظ میکند و ضرایب پایایی و روایی مناسب این پرسشنامه، کوتاه بودن و سهولت اجرا، شرایط استفاده وسیع محققان را از این ابزار فراهم میآورد. بنابراین، فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ که ذهن آگاهی را به خوبی مورد سنجش قرار می دهد، در جامعه ایران اعتبار و روایی مناسبی دارد و میتواند در مـــوقعیتهای تربیتی و پژوهشی مورد استفاده قرار گیرد و زمینه پژوهشهای متعددی در قلمرو روانشناسی را فراهم آورد (۱).
نمره گذاری فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ
از آزمودنی خواسته می شود که بر روی یک مقیاس لیکرت ۴ درجه ای (به ندرت=۱ تا تقریبا همیشه=۴) به سوالات پاسخ دهد. شایان ذکر است که عبارت شماره ۱۳، به صورت معکوس نمره گذاری می شود. حداقل نمره در این پرسشنامه ۱۴ و حداکثر ۵۶ است. نمره بیشتر نشانگر ذهن آگاهی بالاتر است.
سوالات فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ (FMI-SF)
لطفا به این عبارات بر اساس تجربه های شخصی خودتان در روزهای اخیر صادقانه پاسخ دهید. هیچ پاسخ درست یا غلط و خوب یا بدی وجود ندارد. با تشکر از همکاری شما.
عبارت | به ندرت | بعضی اوقات | بیشتر اوقات | تقریبا همیشه |
۱. دوست دارم آنچه را که در لحظه حاضر میگذرد تجربه کنم | ||||
۲. هنگام انجام کارهای روزمره، مانند خوردن، آشپزی، نظافت، یا حرف زدن، بدن خود را حس میکنم | ||||
۳. وقتی متوجه حواسپرتی خود میشوم به آرامی توجه خود را بر تجربه لحظه حاضر بر می گردانم | ||||
۴. قدر و منزلت خودم را می دانم | ||||
۵. متوجه دلایل اعمالم هستم | ||||
۶. متوجه اشتباهات و مشکلات خود می شوم بی آنکه درباره آنها قضاوت کنم | ||||
۷. تجربه درونی خود در لحظه را لمس میکنم | ||||
۸. تجارب ناخوشایند خودم را می پذیرم | ||||
۹. وقتی امورات به خوبی پیش نمی رود هم با خودم مهربان هستم | ||||
۱۰. بر احساساتم نظارت می کنم بی آنکه در آنها گم شوم | ||||
۱۱ در شرایط دشوار بی آنکه واکنش آنی(فوری) نشان دهم می توانم مکث کنم | ||||
۱۲. حتی زمانی که اوضاع، متشنج و پرتنش است لحظاتی آرامش و آسودگی درونی را تجربه می کنم | ||||
۱۳. حوصله خود و دیگران را ندارم | ||||
۱۴. وقتی متوجه می شوم زندگی را چقدر سخت گرفته ام، خنده ام می گیرد |
منابع فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ
- قاسمی جوبنه، رضا؛ عرب زاده، مهدی؛ جلیلی نیکو، سعید، محدعلی پور، زینب؛ محسن زاده، فرشاد (۱۳۹۴). بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی فرم کوتاه پرسشنامه ذهن آگاهی فرایبورگ. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. ۱۴(۲): ۱۳۷- ۱۵۰.
- ۲. Buchheld N, Grossman P, Wallach H. Measuring mindfulness in insight meditation (Vipassana) and meditation-based psychotherapy: The development of the Freiburg Mindfulness Inventory (FMI). JMMR 2001; 1: 11–۳۴.
- Walach H, Buchheld N, Buttenmuller V, Kleinknecht N, Schmidt S. Measuring mindfulness – The Freiburg mindfulness inventory (FMI). Pers Individ Dif 2006; 40: 1543-1555.
[۱] . Freiburg Mindfulness Inventory_ Short Form
[۲] . Buchheld
[۳] . Walach
[۴] . Tangney
[۵] . Schutte