هیپنوتیزم چیست ؟

هیپنوتیزم [۱] ابزار نیرومندی برای هدایت تجسم، تصور و تمرکز است. از صدها سال پیش روشن شده بود که در یاری‌رساندن به بیماران دردمند و مضطرب کارساز است؛ هنوز به‌عنوان ابزار کارآمد و پذیرفته‌شده در مدیریت استرس‌ هنگام اقدامات پزشکی و پس از سوانح، درد مزمن، مسائل عادتی، علائم گسستی، وضعیت‌های روان- تنی و بسیاری اختلالات دیگر کاربرد دارد (اشپیگل[۲] و همکاران، ۲۰۰۵).

هیپنوز که کهن‌ترین تکنیک روان‌درمانی است، در خط مقدم جبهه‌ دانش همکنش «روان- مغز- تن» نیز قرار دارد. هیپنوز دربرگیرنده یک توانایی ویژه برای توجه متمرکز و تجسم، هنگام کاهش و به کمترین رساندن آگاهی از محیط است. پدیده‌ هیپنوز به شیوه خودبه‌خود و بدون القای رسمی نیز رخ می‌دهد. افزون بر آن گنجایش تجربه‌ هیپنوز به گونه درخور توجهی بین افراد گوناگون، فرق دارد و یک رگه ایستا است. گنجایش هیپنوز را می‌توان به‌خوبی شناسایی کرد و از آن به‌عنوان یک کمک ارزشمند در بسیاری از راهبردهای روان‌درمانی بهره‌برداری کرد (اشپیگل و همکاران، ۲۰۰۵).

کلمه‌ی هیپنوز از ریشه‌ لاتینی «هیپنو» که به معنی «خواب» است گرفته شده است و این «غلط مشهور» است چون هیپنوز به‌عنوان یک پدیده‌ مستقل، «گونه‌ای از خواب» نیست بلکه روند پیچیده‌ای است دربرگیرنده تمرکز توأم با توجه دقیق و گیرندگی فعال (اشپیگل و همکاران، ۲۰۰۵).

گرچه «آگاهی از محیط» هم هنگام خواب و هم در هیپنوز کاهش می‌یابد اما «توجه متمرکز» که در حالت خواب به گونه یکنواخت پخش شده است، هنگام خلسه‌ هیپنوتیزمی افزایش می‌یابد (اشپیگل و همکاران، ۲۰۰۵).

از زمان «فرانس آنتوان مسمر[۳]» روش‌های القای هیپنوز و به‌کارگیری پدیده‌ خلسه برای تغییرات رواندرمانگرانه با ابهام روبرو بوده است و این امر منجر به فقدان فهم دقیق درباره تفاوت‌های بین جنبه‌های گوناگون تجربه‌ هیپنوتیزمی شده است چون این جنبه‌ها تحت تأثیر عوامل مربوط به درمانگر و عوامل فردی همانند درجه‌ هیپنوتیزم پذیری، سبک شخصیتی و میزان انگیزه‌ شخص، قرار می‌گیرد. فرد هیپنوتیزم کننده، هیپنوز را به هیپنوز شونده تحمیل نمی‌کند بلکه نقش درمانگر بیشتر دربرگیرنده ارزیابی گنجایش بیولوژیک ذاتی فرد برای تجربه‌ خلسه و آموزش به بیمار برای بهره‌مندی از هیپنوز طی برنامه‌ روان‌درمانی تعیین شده است (اشپیگل[۴] و همکاران، ۲۰۰۵).

[۱] – hypnosis

[۲] – Spiegel

[۳] -Franz Anton Mesmer

[۴] – Spiegel