ترس از مدرسه در کودکان و راه های درمان آن توسط مدرسه و والدین
ترس از مدرسه
ترس از مدرسه، اجتناب از مدرسه و امتناع از مدرسه، اصطلاحاتی اند که نوعی اختلال اضطرابی را در بچه هایی توصیف می کنند که ترسی پایدار وغیرمنطقی از مدرسه رفتن دارند. رفتار این گونه بچه ها با بچه های مدرسه گریز که هیچ نگرانی از عدم موفقیت درمدرسه ندارند، متفاوت است. بچه هایی که دارای ترس از مدرسه اند، می خواهند که در تماس نزدیک با والدین یا پرستارشان باشند، در صورتی که بچه های مدرسه گریز این گونه نیستند. این بچه ها اغلب نامطمئن و حساس اند و نمی دانند چگونه بر هیجاناتشان فائق آیند. آنان مضطرب به نظر می رسند و ممکن است با حضور در مدرسه از نظر جسمی ناخوش و مریض گردند.
اضطراب جدایی عادی، معمولاً بین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی رخ می دهد. بچه ها در این سنین ممکن است هنگام جدایی از والدینشان محک به آن ها بچسبند و گریه و زاری کرده ، کج خلقی نمایند. باوجود این برخی از بچه ها بعد از این سن هم این گونه رفتارهای مشکل دار را در بیرون از خانه هم چنان ادامه می دهند. والدین این گونه بچه ها اغلب مراقب و مهربان اند، ولی ممکن است بیش از حد رفتار حمایت گرانه و محافظتی از خود نشان دهند. به عنوان یک پیامد، برخی از بچه ها اعتماد به نفس پیدا نمی کنند و نمی توانند خود را با زندگی در مدرسه سازگار نمایند. بچه ای که ترس زیادی از مدرسه از خود بروز می دهد، احتمالاً برادر یا خواهری ندارد، کوچک ترین بچه خانواده است یا به یک بیماری مزمن مبتلاست.
بیش تر بچه ها در طول سال تحصیلی یک بار یا بیش تر با رفتن به مدرسه ، مخالفت می کنند، اما بچه ای که دچار اختلال ترس از مدرسه است، اغلب به بهانه های مبهم و جزیی روزهای زیادی از رفتن به مدرسه خودداری می ورزد. والدین در صورتی که فرزندشان بی دلیل هنگام رفتن به مدرسه مضطرب، افسرده و نگران است یا این که هنگام حضور در کلاس احساس مریضی می کند، باید نگران باشند.
نشانه های ترس از مدرسه عبارت اند از :
- شکم دردهای مکرر و دیگر ناراحتی های جسمانی از قبیل تهوع، استفراغ، اسهال، خستگی یا سردرد که علل جسمانی ندارند.
- محکم چسبیدن به والدین یا پرستار، یا کج خلقی و وحشت زدگی در هنگام جداشدن از آنان.
- ترس از تاریکی یا تنها بودن در یک اتاق.
- وحشت از خوابیدن یا دیدن کابوس های شبانه.
- ترس های اغراق آمیز از حیوانات، غول ها و دیو ها، مدرسه و غیره.
- نگرانی مداوم در مورد سلامت خود با دیگران.
هنگامی که به دنبال یافتن عوامل دخیل در خوددداری کودک از مدرسه ایم، باید هم به مسائل خانه هم به مسائل مدرسه توجه کنیم.
علل ترس از مدرسه ناشی از مسائل خانه و خانواده
- تجربه کردن یک تغییر خانوادگی مانند: جابجایی، مریضی، جدایی، متارکه، مرگ، افسردگی، یا مشکلات مالی.
- عدم حضور در مدرسه به علت یک بیماری درازمدت.
- برخورداری از توجه تمام و کمال یکی از والدین، هنگام حضور در خانه.
- داشتن یک پدر یا مادر بیش از حد حامی که این فکر را تقویت کند که دور شدن از او خظرناک است.
- نگرانی از وقوع یک فاجعه قریب الوقوع در خانه.
- اجازه داشتن برای تماشای تلویزیون، انجام بازی های کانپیوتری و بازی با اسباب بازی ها، به جای انجام تکالیف مدرسه.
- تر س از این که هنگامی که وی در مدرسه است ممکن است یک بزرگسال به اعضای خانواده صدمه بزند.
- ترس از خشونت همسایگان، توفان، سیل، آتش سوزی و غیره.
علل ناشی از مسائل مربوط به مدرسه
- ترس از عیب جویی، تمسخر، درگیری یا تنبیه توسط معلم یا دیگر کارکنان مدرسه.
- داشتن مشکلات یادگیری، مثل ترس از خواندن، صدای بلند، امتحان دادن، نمره کم گرفتن، فراخوانی توسط معلم برای پاسخ دادن به یک سؤال یا اجرای یک نمایش.
- ترس از نگرفتن نمره بیست.
- حساسیت نسبت به یکی از فعالیت های مدرسه مثل ک خواندن یک سرود خاص، انجام یک بازی ویژه، شرکت در یک گردهمایی در مدرسه، خوردن غذا در ناهارخوری، یا عوض کردن لباس ها برای یک فعالیت آموزشی در جلوی هم کلاسی ها.
- ارائه توانایی های بدنی ضعیف، آخرین نفر انتخابی بودن هنگام یارگیری تیم ها، یا مورد تمسخر واقع شدن به خاطر عملکرد ضعیف.
- ترس از مسخره شدن توسط دیگران به خاطر قیافه ظاهری، وضعیت لباس ها، وزن، قد و غیره.
- احساس ضعف در عملکرد اجتماعی، به سبب کمبود مهارت های تعاملی.
- قربانی یکی از همسالان قلدر بودن در مدرسه، در هنگام پیاده روی در مسیر مدرسه یا در اتوبوس مدرسه.
- تهدید به کتک خوردن.
- داشتن مشکل سازگاری با مدرسه جدید.
- داشتن مشکل برای توالت رفتن.
- داشتن حساسیت های محیطی، نسبت به فرش جدید، لوازم تمیزکننده معطر، یا عدم تهویه مناسب کلاس.
به طور معمول، امتناع از مدرسه رفتن فقط مدت کوتاهی طول می کشد، به ویژه اگر یکی از والدین بر رفتن به مدرسه پافشاری کند. اما اگر مسئله هم چنان ادامه پیدا کرد، مشاوره با کارکنان مدرسه برای یکی کردن رویکرد خانه و مدرسه ضروری خواهد بود. اگر این مسئله نادیده گرفته شود، ترس از مدرسه مزمن می تواند موجب وخامت در عمکلرد تحصیلی، روابط بین فردی و کیفیت کارشده، احتمالاً منجر به ایجاد اضطزاب، حملات ناشی از وحشت یا اختلال روانی گردد.
بنابراین مسائل مربوط به ترس از مدرسه باید هرچه سریع تر مورد توجه قرار گیرد و مرتفع گردد تا ترس کودک فروکش کند. شناخت مشکل و کشف علت یا علل زیربنایی موجد نگرانی در کودک و همکاری با متخصصان برای کاهش مشکل، از گام های اساسی در این راه به شمار می آیند. لازم است والدین خودشان را یکی از اعضای گروهی بدانند که برای بهبود وضعیت فرزندشان تلاش می کنند.
والدین درمورد ترس از مدرسه چه کارهایی می توانند انجام دهند؟
- یک معاینه پزشکی از فرزندتان به عمل آورید تا بفهمید آیا او واقعاً دچار یک بیماری است.
- به صحبت های فرزندتان در مورد مدرسه گوش کنید تا از این طریق هرنشانه ای را که علت ترس وی را از مدرسه نشان می دهد، کشف نمایید.
- با معلم فرزندتان، روان شناس مدرسه یا مشاور صحبت کنید و نگرانی هایتان را با آن ها در میان بگذارید.
- دلیل یا دلایل احتمالی ترس فرزندتان از مدرسه را با یکدیگر بررسی کنید.
- یک برنامه عملی مناسب برای تغییر محیط مدرسه و خانه تنظیم کنید تا به فرزندتان کمک کند خود را با مدرسه سازگار نماید.
پیش نهادهایی برای ایجاد تغییراتی در مدرسه
- از معلم یا دیگر کارکنان مدرسه از قبیل مشاور مدرسه تقاضا کنید که رابطه ای صمیمانه با چنین کودکی برقرار کنند.
- با یکی از کارکنان مدرسه قرار بگذارید که هنگام ورود کودک به مدرسه به او و والدینش خوشامد گفته از آن ها استقبال نماید و دانش آموز را تا کلاس همراهی کند.
- اعتماد به نفس وی را با تأکید بر توانایی ها و نقاط قوت او و نیز فراهم کردن فرصت هایی که در آن ها سرآمد و ممتاز باشد تقویت کنید.
- فعالیت هایی که از انجام آن ها لذت می برد و فعالیت هایی که وی را مضطرب می سازد شناسایی کنید.
- بر رفتارهای قلدرمآبانه و تهدیدآمیزی که در بعضی از جاهای مدرسه صورت می گیرد نظارت کنید.
- دانش آموز مبتلا به ترس از مدرسه را در یک گروه دوستانه که به وسیله مشاور تعیین شده است بگنجانید.
- تکالیف دانش آموزی را طوری تنظیم کنید که با مهارت های تحصیلی وی هماهنگ باشند.
- اگر دانش آموز دارای اختلال ترس از مدرسه مهارت های تحصیلی ضعیفی دارد او را وادارید که در کلاس های آموزشی ویژه ثبت نام کنید.
- از یک قرارداد رفتاری استفاده کنید و با دادن پاداش هایی مثل برچسب وی را تقویت کنید.
ایده هایی برای ایجاد تغییراتی در خانه
- فرزندتان را یاری کنید که با روبه رو شدن تدریجی با ترس از مدرسه، بر آن غلبه کند.
- در زمانی که کودک باید در مدرسه باشد، هچ گونه فعالیت سرگرم کننده و مفرحی در خانه وجود نداشته باشد.
- ببینید حضور کدام یک از والدین برای کودک تقویت کننده تر است ، از آن والد بخواهید که فرزندش را تا مدرسه همراهی کند.
- از یکی از دوستانش بخواهید که باهم به مدرسه بروند.
- کتاب هایی را برایش بخوانید که در آن ها شیوه های بروز احساسات و مهارت های مقابله ای را به وی بیاموزند.
- موقعیت هایی را فراهم کنید که با هم کلاسی هایش بازی کند تا به این وسیله دوستی بین آن ها تقویت شود.
- به فعالیت های مربوط به مدرسه وی توجه نمایید.
- با استفاده از آغوش کشیدن و کلمات و عبارات تحسین آمیز، وی را از حمایت خانواده مطمئن سازید.
- فنون آرام سازی را به فرزندتان بیاموزید.
- با نگرانی ها و مسائلی که برای خانواده تان پیش می آید به طور سازنده برخورد کنید و در صورت لزوم از متخصصان برای حفظ و ارتقای بهداشت روانی خانواده یاری بجویید.
منبع : نشریه پیوند