خالکوبی از نظر روانشناسی و ارتباط آن با شخصیت و هویت

خالکوبی از نظر  روانشناسی را در روان راهنما مطالعه کنید

تاریخچه خالکوبی یا تاتو (تتو)

قرن ها پیش از این که ستارگان عالم موسیقی و سینما و دیگر مشاهیر دست به خالکوبی بزنند، این رسم میان قبایل بومی سراسر جهان رواج داشته است. از مائوری های نیوزیلند گرفته تا بومیان سرخپوست و کشورهای آسیای جنوب شرقی.

قدیمی ترین خالکوبی (تاتو) متعلق به مردی مومیایی شده از آمریکای جنوبی مربوط به مومیایی های چینکورو است. در واقع جایی که الان شمال شیلی و جنوب پرو قرار دارد. روی لب بالایی این مومیایی سبیل نازک مدادی خالکوبی شده بود.

آینوها (مردم بومی ژاپن) به طور سنتی روی صورت خود خالکوبی می کنند. امروزه خالکوبی (تتو) روی صورت در میان قبایل شمال آفریقا، مائوری های نیوزیلند و آتایال های تایوان نیز شایع است. خالکوبی بویژه در اقوام پلینزی (مجموعه جزایری در اقیانوس آرام) و برخی گروه های قومی در تایوان، فیلیپین، برنئو، جزایر منتاوی، آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، آمریکای مرکزی، اروپا، ژاپن، کامبوج، نیوزیلند و میکرونزی رواج داشت و اکنون هم دیده می شود.

در برخی فرهنگ ها زنان معمولابرای زیباتر شدن اقدام به خالکوبی می کردند و برخی دیگر به دلایل خرافی مانند بیشتر شدن مهر شوهر، خوشبختی و دور کردن چشم بد این عمل را انجام می دادند. خال های زیباکننده معمولابوته گل یا گنجشک زیر گردن یا تک خال روی چانه و میان دو ابرو بود.

همچنین هنر خالکوبی (تاتو) با جامعه و فرهنگ بومی های بسیار قدیم آمریکا بویژه مردم جزایر پلینزی و هاوایی عجین شده بود. آنها برای انجام خالکوبی از اجسامی مانند استخوان یا سنگ های برنده استفاده می کردند و طرح ها را روی گوشت بدنشان با بریدن پوست و گوشت می کشیدند و محل جراحت ها را با دوده و چربی حیوانات یا رنگ های طبیعی پر می کردند. دلایل بسیاری برای انجام خالکوبی (تاتو) در این قبایل وجود داشت. در حقیقت قبایل مختلف به وسیله خالکوبی علامت هایی در بدنشان می گذاشتند تا هویت و قبیله ای که به آن تعلق داشتند، مشخص شود. آمریکایی های بومی نیز مفاهیم سری و معنوی در برخی از خالکوبی ها می دیدند و برایشان بسیار مقدس بود. بسیاری از مردم آن دوره بر این باور بودند که با این خالکوبی ها می توانند با قدرت و نیروهای ماوراء الطبیعه در ارتباط باشند. حتی برخی از مردم برای این که به قدرت حیوانات قدرتمند دست پیدا کنند، تصویر آن حیوان را روی بدن خود خالکوبی می کردند.

بیشتر مردان قبایل نیز پس از برنده شدن در جنگ با دشمن با خالکوبی های گوناگون روی بدن خود قدرت و پیروزی شان را به رخ دیگران می کشیدند. گاهی اوقات هم این خالکوبی ها برای تعیین هویت فرد پس از مرگ در جنگ یا حادثه ای هولناک صورت می گرفت. در برخی قبایل نیز زنان و مردان متاهل خالکوبی می کردند تا متاهل بودنشان مشخص شود. بعدها خالکوبی در جامعه پلینزی نشان دهنده وجهه اجتماعی آنها از نظر سلسله مراتبی بود و بلوغ جنسی، دودمان و رتبه فرد در جامعه را مشخص می کرد. تقریبا هرکس در جامعه پلنیزی خالکوبی داشت، تا این که سال ۱۷۹۷ خالکوبی بشدت قدغن شد، اما سال ۱۹۸۰ دوباره پدیدار و فقط شش سال بعد خالکوبی (تتو) با ابزارهای سنتی که غیربهداشتی بود، ممنوع شد.

مطلب مرتبط با خالکوبی از نظر  روانشناسی : اختلال شخصیت مرزی

از طرفی در برخی قبایل بومی زنان مجبور بودند خالکوبی کنند تا در نظر قبایل همسایه، زشت به نظر بیایند. این کار موجب می شد کمتر گرفتار آزار و اذیت آنها شوند. به طور مثال قبیله آپاتانی ها در کشور هند زنان خود را مجبور به خالکوبی می کردند. در حقیقت خط ضخیم آبی رنگی از پیشانی تا بالای نوک بینی شان کشیده و شش خط باریک هم روی چانه شان خالکوبی می شد. جراحت های ناشی از این خالکوبی هم باید عفونی می شده تا خالکوبی ها بزرگ تر و واضح تر دیده می شدند. این رسم تا دهه ۷۰ همچنان ادامه داشت و سپس توسط دولت به دلیل غیرانسانی بودنش ممنوع شد. هنوز هم می توانید زنان کهنسال آپاتانی بیابید که چنین خالکوبی هایی روی صورتشان دارند.

بعدها که زندگی به سوی مدرنیته شدن و شهرنشینی پیش رفت، فرهنگ خالکوبی به طور چشمگیری تغییر کرد و طرح های جدید جای قدیمی ها را گرفت، اما فرآیند کار همچنان دردناک بود و این بار مردها با انجام خالکوبی، قدرت، شهامت و مردانگی شان را به سبب دردی که متحمل می شدند، ثابت می کردند. جوانان نیز از طرح های اژدها و ببر استفاده می کردند تا نیرویشان را به دیگران نشان دهند. حتی زمانی حیوانات و بویژه دام ها نیز خالکوبی می شدند تا معلوم شود به چه کسی تعلق دارند.

ممنوعیت خالکوبی یا تتو

خالکوبی در دوره های مختلف به دلایل گوناگون دچار ممنوعیت شد و گاهی در فرهنگ های مختلف به آن به چشم تحقیر نگریسته می شد.

در دوران امپراتوری روم، دست سربازها را برای این که نتوانند هنگام جنگ فرار کنند، خالکوبی می کردند. از طرفی گلادیاتورها و برده ها نیز خالکوبی می شدند. معمولاروی پیشانی شان می نوشتند: من فراری هستم، مرا دستگیر کنید. برده هایی را هم که به مکان های دیگر صادر می کردند روی بدن هایشان می نوشتند: مالیات پرداخت شد، اما در دوران کنستانتین، تحت تاثیر دین مسیح، خالکوبی قدغن شد.

امروزه بیشتر کشورهای غربی دیگر به خالکوبی به عنوان پدیده ای تحقیرآمیز و بد نگاه نمی کنند، اما این عمل هنوز در بسیاری از کشورهای آسیایی پسندیده نیست. به طور مثال خالکوبی در ژاپن بشدت مذموم است و حتی وجود کمترین مقدار جوهر زیر پوست افراد نشان دهنده طبیعت مجرمانه بودن آنهاست.

درواقع منشاء احساس بد امروزه مردم ژاپن نسبت به خالکوبی به دلیل وجود سازمانی خلافکار به سبک مافیا به نام «یاکوزا» است که در دنیای زیرزمینی خودشان دست به فعالیت های مجرمانه می زدند.

در حال حاضر نیز در شهر اوزاکا کارمندان نباید خالکوبی کنند و اگر هم خالکوبی دارند، باید با لباس مناسب آن را بپوشانند و حتی تشویق به برداشتن آنها می شوند. درواقع سال ۲۰۱۲ وقتی یک مقام اوزاکایی با نشان دادن خالکوبی اش به یک بچه مدرسه ای او را ترسانده بود این ممنوعیت به وجود آمد. در این کشور افرادی که خالکوبی دارند، نمی توانند بدن خالکوبی شده شان را در بیشتر اماکن عمومی نشان دهند و معمولامکان های مهم از ورود این افراد جلوگیری می کنند.

این قوانین حتی در مورد خارجی ها و جهانگردان نیز اعمال می شود. حتی نام هنرمندانی که هنر خارق العاده شان را با خالکوبی در معرض نمایش می گذارند، مترادف با یاکوزاست. این مافیای ژاپنی از هیچ جرمی مانند فروش مواد مخدر، فحشاء و قماربازی تا رشوه گیری سیاسی و خلاف های اداری رویگردان نبود. درواقع یکی از معروف ترین خالکوب های ژاپنی زمانی عضو باند یاکوزا بوده و بعدها دست از خلافکاری برمی دارد و به هنرش می پردازد.

در چین هم مردم، خالکوبی را بسیار بد می دانستند. در دوران قدیم، مقامات چینی به منظور تنبیه، صورت مجرمان را خالکوبی می کردند یا برده ها با خالکوبی از دیگر مردم مشخص می شدند و به همین دلیل خالکوبی در چین مفاهیمی منفی پیدا کرده بود.

تاتو یا خالکوبی از نظر روانشناسی و فرهنگ

اخیرا عکسی منتشر شده که بچه ای خردسال زیر ابزارهای خالکوبی، در حال گریستن است. پدر او که در این تصویر هست، به پهنای صورت لبخند زده و از اینکه توانسته است نامش را روی بازوی فرزندش خالکوبی کند، خشنود است. اوج خشونت خالکوبی را شاید بتوان در چنین تصاویری دید، خصوصا آنکه روان شناسان کودک، معتقدند چنین رفتارهایی از سوی پدر و مادر، درست مثل خالکوبی ها، از روان کودک پاک نمی شود: «خانواده ها همیشه نگران ازبین رفتن اصول اخلاقی در فرزندانشان هستند، اما گاهی در این زمینه راه اشتباه را می روند. خالکوبی می تواند در سن کم، ضایعه روحی و جسمی جبران ناپذیری بر کودک بگذارد». دکتر نازی صفامنش، عضو انجمن روان کاوی ایران، همچنین یک نکته دیگر را هم می گوید: «اگر در بین نوجوانان و کودکان خود میلی به خالکوبی احساس می کنید، باید آن را با مشاور در میان بگذارید و سعی کنید فرزندتان را از رسانه های جمعی برای مدتی دور نگه دارید». به گفته او، فرهنگ ایرانی، از نشانه ها، بازوبندها، گردن بندها و… برای نشان دادن ریشه های خانوادگی به فرزندان نسل بعد استفاده می کند و نیازی نیست با خالکوبی کردن اسم، عنوان یا نشانه ای، روان و جسم کودک را آزار داد».

هرچه به گذشته بروید، کمتر نشانی از «خالکوبی» در فرهنگ ایرانی پیدا می کنید، منتها امروز نقش و نگارانداختن روی بدن یکی از ویژگی های زندگی شهری شده است. پرحاشیه ترین خالکوبی ها همیشه بر تن و بدن ورزشکاران بوده و مسئولان برای مقابله با رواج آن، خواستار برخورد با آن دسته از ورزشکاران شده اند که به هر دلیلی، خالکوبی هایشان رویت می شود. این اما تمام ماجرا نیست؛ چراکه رواج این پدیده، خصوصا از طریق ماهواره، حالامشتریان فراوانی برای آن در پی داشته؛ به طوری که تبلیغات خالکوبی در شبکه های اجتماعی، آرایشگاه های مردانه و زنانه و… آن قدر گسترده است که شاید نتوان به راحتی مقابلش ایستاد. وقتی که می شود از صد هزار تا میلیون ها تومان خرج یک خالکوبی کرد، چرا نباید بازارش داغ باشد؟ محمود، در محدوده دزاشیب، سالن کوچکی را اجاره کرده و نه فقط خالکوبی انجام می دهد، بلکه برای متقاضیان آموزش از شهرستان ها کلاس عملی هم برگزار می کند: «این کلاس ها یک روز کامل زمان می برند و به آنها نوع به دست گرفتن ابزار، نوع مواد و روش های خالکوبی را نشان می دهم، آنها بستگی به میزان توانایی شان در آرایشگری این کار را یاد می گیرند». هزینه این آموزش یک روزه، حداقل دو میلیون تومان است و محمود تا به حال حداقل ۱۵ آرایشگر خانم و آقا را در شهرستان های مختلف آموزش داده است؛ بنابراین به نظر می رسد دیگر خالکوبی (تاتو) یک فرهنگ وارداتی مربوط به شهرهای بزرگ نیست و حالادر نقاط دور و نزدیک کشور هم این پدیده در حال رواج گرفتن است؛ به طوری که گاه به گاه انتشار عکسی از خالکوبی های عجیب وغریب، مسئولان را به صرافت پیگیری این موضوع می اندازد.

گفتگویی درباره خالکوبی از نظر روانشناسی 

نقوش درهم برهم و پیچیده ای که روی تمام سطح بازو را پوشانده، کپی برابر اصل. درست مثل همان نقش و نگاری که همین چندی پیش روی بازوی فلان فوتبالیست و هنرپیشه مشهور دیده بود و شیفته اش شده بود. خالکوبی این روزها طرفداران زیادی پیدا کرده است، اما روان شناسان معتقدند تمایل به خالکوبی در واقع ریشه در نوعی اختلال شخصیت دارد که از تمایل فرد به دیده شدن، مطرح شدن و مورد توجه قرار گرفتن نشات می گیرد. درباره خالکوبی از نظر روانشناسی و دلایل گرایش به خالکوبی در میان جوانان با دکتر محمد باقر صابری زفرقندی، روان شناس و عضو هیات علمی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان گفتگویی صورت گرفته است:

خالکوبی از نظر روانشناسی : این روزها گرایش به خالکوبی میان جوانان افزایش یافته، به نظر شما مهم ترین دلیل آن چیست؟

درباره شایع شدن یک پدیده بین قشر خاصی از جامعه بویژه جوانان عوامل متعددی نقش دارد که همانندسازی، عضو گروه های همتا یا همان پیروی از مد یکی از این عوامل محسوب می شود. از طرفی گاهی انجام کاری در میان افراد و چهره های خاصی از جامعه که در میان مردم سرشناس هستند، مانند هنرمندان، ورزشکاران و دیگر چهره های مطرح زمینه ای را فراهم می آورد تا دیگر افراد جامعه و بخصوص جوانان به نوعی از این افراد الگوبرداری کرده و از آنها تبعیت کنند.

خالکوبی از نظر  روانشناسی : آیا اختلالات روانی نیز در گرایش به این کار تاثیرگذار است؟

بله. این موضوع می تواند ریشه در برخی اختلالات روان شناختی نیز داشته باشد. افرادی که دچار اختلال شخصیت نمایشی هستند؛ یعنی بسیار علاقه مندند با کارها و رفتارهایشان در نظر دیگران جلب توجه کنند در زمره این افراد جای می گیرند که این اختلال می تواند در قالب رفتارهای مختلفی بروز پیدا کند که گرایش به انجام خالکوبی نمونه ای از این رفتارهاست.

انجام خالکوبی غالبا مربوط به دوره جوانی است، اصولا جوانانی که با بحران هویت مواجهند برای ابراز هویت و نیاز اجتماعی شدن به این پدیده روی می آورند، به طوری که وقتی فرد احساس بی هویت بودن می کند و تمایل دارد به نوعی خودی نشان بدهد تا از این طریق بسیار یا بخشی از کمبودها و نواقص شخصیتی خود را که در طول زندگی یا در دوره خاصی از زندگی با آن درگیر بوده است، جبران کند. گرایش برای انجام خالکوبی که بیشتر به صورت تصاویر شلوغ و پیچیده و گاه عجیب و غریب روی نقاط مختلف بدن نقش می بندد نمونه ای از این رفتارهاست.

خالکوبی از نظر  روانشناسی : بروز چنین رفتاری بین جوانان تا چه اندازه تحت تاثیر الگوبرداری ها انجام می شود؟

همان طور که پیش تر نیز اشاره کردم همانندسازی که در قالب پیروی از مد و الگوبرداری بروز پیدا می کند از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در این زمینه است که عمدتا جوانان بیشتر از گروه های دیگر تحت تاثیر این الگوبرداری، چه درست و چه غلط قرار می گیرند. گرایش ورزشکاران، بازیگران مشهور و چهره های سرشناس به این نوع آرایش در سال های اخیر در همه گیر شدن آن در میان مردم عادی و بویژه جوانان که بیشتر تحت تاثیر جریان الگوبرداری هستند، کاملاتاثیرگذار است.

نکته مهم این که بسیاری از خالکوبی ها تحت شرایط ویژه روحی، روانی و در موقعیت اجتماعی خاص ایجاد می شود و پس از عبور از آن موقعیت، کارکرد خود را از دست می دهد و برای فرد به ضایعه و عارضه تبدیل می شوند.

خالکوبی از نظر روانشناسی :به نظر می رسد خالکوبی در سال های اخیر میان دختران و زنان جوان نیز طرفدار زیادی پیدا کرده است؟

بله، گرچه در مجموع خالکوبی بیشتر میان پسران به چشم می خورد، اما در سال های اخیر این پدیده در بین دختران جوان نیز روند رو به رشدی داشته است، البته هرچند تصاویر تاتوی دختران کمتر حاوی پیام های خشونتی است و بیشتر جنبه زیبایی آن برایشان مدنظر است، با این حال باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که در جوامع اسلامی و سنتی مانند ایران هنوز نیز خالکوبی کردن با وجود گرایش زیادی که در سال های اخیر جوانان به این کار پیدا کرده اند، نکوهیده و ناپسند تلقی می شود بخصوص در میان زنان و دختران بنابراین وقتی خانمی به این کار اقدام می کند به دیده خاصی به او نگاه می شود.

در این شرایط قطعا باید انتظار داشت که آسیب های جسمی و روانی شدیدتری نیز آنها را تهدید کند. در واقع عمده ترین دلایل گرایش زنان به این کار بیشتر نشات گرفته از نوعی اختلالات شخصیتی بوده و از نوعی خودکامگی و تمایل به نمایش دادن و در معرض دید قرار گرفتن سرچشمه می گیرد.

در این میان توجه داشته باشید که قطعا عوارض خالکوبی (تتو) هم زنان و هم مردان را تهدید می کند بخصوص از جنبه بهداشتی انتقال انواع عفونت ها، انواع هپاتیت و ایدز و هر دو گروه زنان و مردان را در معرض خطر قرار می دهد، اما عوارض و پیامدهای جسمی و روحی آن قطعا برای زنان بیشتر خواهد بود.

خالکوبی از نظر روانشناسی :آیا گرایش به خالکوبی کردن در میان افرادی با طبقه اجتماعی یا سطح تحصیلات خاص بیشتر است؟

به نظر بنده این موضوع بیشتر از این که به طبقه اجتماعی بستگی داشته باشد یا سطح تحصیلات و سطح درآمد و… تابع شخصیت افراد است. در واقع افرادی که دچار بحران هویت فردی، خانوادگی هستند و به نوعی از اختلالات شخصیتی رنج می برند بیشتر در معرض گرایش به چنین رفتارهایی هستند.

منبع مقاله خالکوبی از نظر روانشناسی : روزنامه جام جم/ روزنامه شرق

خالکوبی از نظر  روانشناسی

توجه : لینک دانلود فایلها بلافاصله پس از خرید ظاهر میشود و به ایمیل شما هم ارسال میشود(پوشه هرزنامه یا spam را چک کنید). در صورتی که پس از خرید با مشکل دانلود در مرورگر گوگل کروم مواجه شدید از این راهنما استفاده کنید. ترجیحا از مرورگر فایرفاکس استفاده کنید (پسورد فایلها: ۱۳۵۷ و یا www.ravanrahnama.ir)

این مجموعه را ببینید