بچه ناشنوا : روش کار و آموزش بچه های ناشنوا
بچه ناشنوا
تقسیم بندی افرادی که دچار مشکل شنوایی هستند :
- اختلال ملایم یا خفیف : در مدرسه عادی قادر به تحصیل هستند .
- اختلال متوسط : اگر زود پی برده شود و سمعک استفاده شود ، امکان دارد در مدرسه عادی ادامه دهد .
- اختلال شدید یا عمیق : صدا را متفاوت از افراد عادی می شنوند و انواع صداها برای آنها یک نوع شنیده می شود ( صدای زن – مرد – طبل – راه رفتن و … همگی یکسان هستند .)
روش کار و آموزش بچه ناشنوا :
کار متخصصان این حوزه این است که به بچه ها آموزش دهند که چگونه بشنوند و چگونه از گوششان استفاده کنند . این آموزش در چند مرحله صورت می گیرد . بچه ها ابتدا باید کشف کنند که صدایی هست . سپس به آنها تمیز صدا آموخته می شود . به عنوان مثال یاد می گیرند که صدای بوق را از صدای انسان تمیز دهند . مرحله سوم مرحله شناسایی است که به بچه ها یاد داده می شود که صداها را شناسایی کنندبه عنوان مثال اگر از پشت سر به آنها گفته شودکتاب کتاب را نشان دهند مرحله چهارم مرحله درک است که فرد قادر به درک جملات مانند افراد عادی می شود . در ایران به دلیل اینکه در خانواده با بچه ها کم کار می شود .وبه طور مکرر از سمعک استفاده نمیکنند این امر تحقق نمی یابد از آنجا که بچه ای که دارای مشکل شنوایی است دچار مشکلات گفتاری نیز می شود . پس از طی مراحل آموزش شنیدن نوبت به گفتار درمانی می رسد .
گفتار درمانگر : وظیفه گفتار درمانگر پیشگیری – تشخیص و درمان اختلالات گفتاری بچه ها است .
بچه هایی که پس از مراحل مربوط به شنوایی به گفتار درمانی مراجعه می کنند. برای بهبود گفتار آنها ابتدا از واک ها شروع می کنیم . ( -َ ، -ِ ،-ُ، ا ، ای، او ) پس از یادگیری واک ها وارد آموزش حروف می شویم ( حروف واکدار و غیر واکدار) مثلاً برای آموزش حروف «خ» کمی آب به دهان بچه می ریزیم تا هنگام قلقل کردن نرم کام آنها تحرک پیدا کرده و صدای «خ» تولید شود و بچه آماده برای تلفظ کردن حروف «خ» شود .
در مرحله بعد وارد ترکیب یک حرف با واکها می شویم .( مثل خَ – خِ – خُ ) مشکلی که بچه ها دارند این است که یادگیری دیر در ذهن آنها تثبیت می شود.
در مرحله بعد وارد آموزش کلمه می شویم . به عنوان مثال کلمان «خار » ، «خانه» به بچه یاد می دهیم . که در این مرحله مهم تلفظ حرف «خ » است نه سایر حروف. سپس کلماتی استفاده می شود که حروف «خ » در وسط آن یا در آخر آن باشد .
در مرحله بعد اگر قادر باشد وارد جمله می شویم . البته باید توجه داشت که این مراحل به این سادگی که بیان شد نیست . چرا که بچه هایی هستند که پس از یک سال حتی یک واکه را هم یاد نگرفته اند.
در پایان باید اشاره داشت که اختلالات گفتاری به صورت های مختلف وجود دارد مانند : اختلال در تولید ، حذف ، جابجایی ( دیب به جای سیب ) ، اضافه گویی ( مثلاً۱۳ را سینزده تلفظ کردن ) ، لکنت ، دیس آرتریا ( اختلال گفتاری ناشی از فلج مغزی ) ، دیسلیلیا (اختلال گفتاری کودکان نا شنوا) و تأخیر در گفتار (در کودکان عقب مانده ).
توجه
« استفاده از سمعک برای بچه ها خیلی حساس است زیرا فرد بزرگسال که سمعک می زند تقریباً در حد افراد عادی می شنود . ولی اگر بچه ای که مشکل شنوایی دارد از سمعک استفاده نکند مغز آنها رشد لازم را نکرده ( بویژه از ۱ تا ۲ سالگی ) و اصلاً حرف ها را نمی فهمند . اینگونه بچه ها تمرکز فکری روی شنوایی ندارند ، گوش آنها مانند پوست بدن عمل می کند به این صورت که ممکن است در حالت عادی صدای بلند را هم نشنود اما اگر توجه کند صدای ضعیف را هم می شنود .
۹۰% بچه هایی که مشکل شنوایی دارند به دلیل مشکلات دارویی و بیماری قبل از زایمان دچار کم شنوایی شده اند و. ۱۰% بخاطر ژنتیک .
بچه ناشنوا
چگونه با بچه ناشنوا رفتار کنید ؟
۱ـ به فرزندتان اجازه انتخاب دهید.
بچه ناشنوا میتواند تصمیم بگیرد ساندویچ بخورد یا پیتزا؟ بلوز آبیاش را بپوشد یا ژاکت قرمزش را؟ به کودکان ناشنوا گاه به اندازه کودکان شنوا اجازه انتخاب داده نمیشود. در صورتی که به او اجازه این کار را بدهید، متوجه میشود نظرش میتواند مهم باشد. همچنین احساس میکند روی برخی چیزها کنترل دارد. این امر برای کودکان ناشنوا بسیار بااهمیت است زیرا برخی اوقات به نظر میرسد در اتفاقاتی که برایشان رخ میدهد، هیچ سهمی ندارند.
۲ـ به بچه ناشنوا آموزش دهید خودش از سمعک یا دستگاه کاشت حلزون شنواییاش مراقبت کند.
در صورتیکه فرزندتان از سمعک یا دستگاه کاشت حلزون شنوایی استفاده میکند باید به او آموزش دهید تا حتی در غیاب شما هم بتواند از آن مراقبت و استفاده کند. به او نشان دهید چگونه آن را تمیز کند، باتریهایش را بررسی یا عوض کند و زمانی که مشکل دارد چه کار کند.
۳ـ به فرزندتان بیاموزید بعضی چیزها را خودش از دیگران درخواست کند.
مثلاً در رستوران خودش غذای درخواستی خود را به پیشخدمت بگوید یا به مغازهدار بگوید چه نوع بستنی میخواهد. این کار برای کودک ناشنوا مشکلتر از کودک شنواست. اما مهم است که فرزندتان بیاموزد بدون اینکه کسی بجایش صحبت کند، میتواند خواستههای خود را بیان کند. گرچه این امر در ابتدا برای او اصلاً ساده نیست، اما به تدریج آن را میآموزد و به این ترتیب میتواند با دنیای واقعی آشنا شود.
۴ـ از بچه ناشنوا انتظارات زیاد اما متناسب داشته باشید.
از بچه ناشنوا بخواهید برخی کارهایی را که در حد سن اوست، انجام دهد. به عنوان مثال اتاقش را خودش مرتب کند یا به تنهایی به حمام برود. ممکن است در برخی موارد نیاز به کمک شما هم داشته باشد، اما او هم مانند دیگر کودکان شنوا از عهده کارها برمیآید. فکر کنید او از عهده چه کارهایی برمیآید و چه کارهایی را نمیتواند انجام دهد. مطمئن باشید متوجه میشود انتظار شما از او چقدر است.
۵ـ به بچه ناشنوا بیاموزید خیلی احتیاط کند اما اجازه دهید کارهایی را که کودکان دیگر انجام میدهند، او هم انجام دهد.
مثلا اجازه دهید دوچرخهسواری کند یا از خیابان رد شود. او باید یاد بگیرد پیش از ردشدن از خیابان چه کار کند. باید بداند ماشینها بوق میزنند و معنای بوق آنها چیست. همچنین باید بداند نمیتواند بوق آنها را بشنود. بنابراین باید به اطلاعاتی که از راه بینایی به دست میآورد تکیه کند. مثلا از آینه کنار دوچرخهاش استفاده کند و مراقب ماشینها باشد.
۶ـ به بچه ناشنوا مسئولیت بدهید به ویژه در مورد مسائل مربوط به کمشنواییاش.
نباید بچه ناشنوا دائما نیاز داشته باشد شما همه چیز را برایش ترجمه کنید. به او بیاموزید زمانی که متوجه صحبتهای فردی نشد، از او بخواهد برخی چیزها را برایش تکرار کند. اگر در مدارس تلفیقی درس میخواند، به او بیاموزید چگونه با معلمش صحبت کند و اشکالات درسی خود را بپرسد. دائما او را برای این کارها تشویق کنید. این مهارتها بعدها که بزرگتر شد، برایش بسیار حائز اهمیت است. اگر آنها را اکنون بیاموزد، بعدها راحتتر خواهد بود.
۷ـ به بچه ناشنوا در مورد پول آموزش دهید.
این مورد برای همه کودکان شنوا و ناشنوا سودمند است. اما در مورد کودکان ناشنوا مشکلتر است زیرا در رستوران یا مغازه متوجه صحبتهای شما با مغازهدار یا صندوقدار رستوران در مورد قیمتها نشدهاند. به او بیاموزید هر چیزی قیمتی دارد و قیمت هر چیز بستگی به ارزش آن دارد. درمورد صرفهجویی و کم خرجکردن و درست خرجکردن برایش صحبت کنید. زمانی که به حد کافی بزرگ شد، اجازه دهید خودش به خرید برود و خودش تصمیم بگیرد چگونه پولش را خرج کند. به او پول تو جیبی هفتگی و بعدها ماهیانه بدهید تا خودش مسئول خرجهایش شود. اگر تصمیم گرفت برای خرید چیزی پولش را پسانداز کند، در این کار به او کمک کنید. به فرزندتان بگویید گاهی همه افراد اشتباه میکنند و اشتباهکردن اشکالی ندارد. بیشتر کودکان از اشتباهات خود چیزهایی میآموزند و این اشتباهات به آنها کمک میکند تلاش کنند دیگر مرتکب آن اشتباه نشوند. مرتب به او بگویید شاهد تلاشهایش هستید و به او افتخار میکنید. مهم نیست چه اتفاقی میافتد، مهم تلاشهای اوست.
مطالب مزتبط با بچه ناشنوا
