روانشناسی وارونه چیست و چگونه از آن برای تغییر ذهن دیگران استفاده کنیم ؟
روانشناسی وارونه یا معکوس (Reverse Psychology)
یعنی شخص دیگر را وادار کنیم تا عکس خواسته یا میل خود را انجام دهد یا بگوید. این گرایش میتواند در تبلیغات بسیار موفق بوده و هنگامی که برای تیپ های شخصیتی معینی استفاده میشود نیز بسیار مفید است. با اینحال، بایستی بسیار مراقب باشید که چطور و چه موقع از روانشناسی وارونه استفاده کنید. از روانشناسی وارونه میتوان بهعنوان نوعی تقلب نیز استفاده کرد. هنگامی که از روی عادت استفاده شود، میتواند به روابط صدمه بزند. سعی کنید از روانشناسی وارونه فقط در موقعیتهای خاص و غیر جدی استفاده کنید. این روانشناسی داری سه قسمت است :
- تغییر ذهن شخص با روانشناسی وارونه
- پیدا کردن موقعیت هایی که روانشناسی واژگون موثر است
- اجتناب از سوء استفاده از جامعه روانشناسی وارونه
قسمت اول روانشناسی وارونه
۱- موضوعی را انتخاب کنید و آن را وارد ذهن شخص دیگر کنید. ممکن است انتخاب شما چیزی باشد که آن شخص در برابر آن آن مقاومت کند و حتی ممکن است ابتدا آن را مورد تمسخر قرار دهد. با اینحال، شما میخواهید این موضوع را وارد ذهن این شخص کند.
-بهعنوان مثال به او بگویید شما در حال تصمیم گیری برای شرکت در یکی از دو مهمانی در شب جمعه هستید. دوست شما طرفدار فیلم خاصی است و گروهی از دوستانش میخواهند همان شب بروند و فیلم تماشا کنند. شما بیشتر اهل بازیهای روی تخته هستید و گروه دیگر دوستان میخواهند همان شب فیلم ببینند.
-دوستتان را از انتخاب خود آگاه کنید. مثلاً بگویید:”شنیدی مریم و ایلیا میخواهند بروند فیلم ببینند؟ آه نمیدونی آون فیلم چقدر مزخرفه!!!
۲- از روشهای ظریفی استفاده کنید تا دوستتان وسوسه و توجهش جلب شود. روشهایی پیدا کنید که انتخاب را مطلوب دوستتان کند. از نمادها و اشاراتی استفاده کنید که میتوانند علاقه را در دوستتان ایجاد کند.
-در مثال بالا، شما میتوانید گاهاً به بازیهای روی تخته اشاره کنید که عموماً بازی میشوند. شما همچنین میتوانید چند روز قبل از آن رویداد با دوستتان یک دست ورق بازی کنید؛ و بگذارید او ببیند چقدر این بازی سرگرم کننده است.
-شما همچنین میتوانید دوستتان را بیشتر وسوسه و جذب کنید. خاطرههای جذاب خود با مریم و ایلیا را یادآوری کنید. درباره صفای بازی کردن با آنها صحبت کنید.
۳- از سرنخها و نشانههای غیرکلامی بهخوبی استفاده کنید. بهعنوان مثال، میتوانید بهجای تعریف از بازی مورد علاقه خود، یک نسخه از آنرا روی گوشی خود نصب کنید و در حضور آن شخص انجام دهید. همچنین میتوانید از بازی با مریم و ایلیا تعریف کنید و به او یادآوری کنید که چقدر با حال هستند.
۴- وانمود کنید کاری که انجام میدهید، خیلی مورد علاقه شما نیست. هنگامی که گارد دوستتان بسته است شما باید با ملایمت بحث کنید. در غیر این صورت، فشار اضافهای بر دوستتان اعمال میشود و آنچه را شما میخواهید انجام دهد، او انجام نخواهد داد. او قبلاً تا حدودی به سوی این انتخاب جلب شده است. اما اگر هم به او فشار وارد کنید، بهطور طبیعی مقاومت بیشتری خواهد کرد.
-به مثال قبلی برگردید. صبر کنید تا شب جمعه نزدیک شد. چیزی مثل این جمله بگویید: “خوب، میتوانیم با مریم و ایلیا برویم و آن فیلم را ببینیم. به نظر من که خیلی جالب نیست. نظر شما چیه؟در این وضعیت ممکن است دوستتان باز هم اصرار کند که برود و آن فیلم را ببیند. با اینحال، اگر هنوز به دو طرف گرایش دارد، سعی کنید شفافتر حرف بزنید. چیزی مثل این بگویید:”میتوانیم یه وقت دیگه بریم و اون فیلم را ببینیم.”
شخص را مجبور کنید تا تصمیم بگیرد. برای اینکه ادامه کار را ببندید اکنون میتوانید شخص را تحت فشار قرار دهید تا تصمیم بگیرد. هدف این است که شخص را وادار کنید که فکر کند خودش در حال تصمیم گیری است. موءدبانه آنچه میخواهد انجام دهد را از او بپرسید و منتظر پاسخ وی باشید. امیدوار باشید که شخص بهسوی انتخابی خواهد رفت که شما منتظر آن هستید.
-در مثال فوق چیزی مثل این بگویید: “خب، حالا میتونیم هم به مهمانی بریم و هم فیلم رو ببینیم. نظر شما چیه؟ اینو شما تصمیم بگیر.”
-در اینصورت او فکر میکند که او تصمیم گرفته است در حالی که شم قبلاً از بدی فیلم گفته اید و از خوبیهای مهمانی رفتن هم تعریف کردهاید. دوستتان حتماً مهمانی را انتخاب خواهد کرد.
قسمت دوم : پیدا کردن موقعیت هایی که روانشناسی وارونه (معکوس) موثر است
تیپهای شخصیتی را که بهترین پاسخ را به روانشناسی وارونه میدهد، مشخص کنید. هر کسی بهخوبی به روانشناسی وارونه پاسخ نمیدهد. افرادی که عموماً مطیع هستند ممکن است بهتر به روانشناسی وارونه پاسخ دهند. اگر شما شخصی را میشناسید که سرشت مقاومتی دارد، روانشناسی وارونه ممکن است روی آن بهخوبی جواب دهد.
-به تعاملاتی که تاکنون با شخص مورد نظر داشتهاید فکر کنید. آیا تمایل دارد با روند رویدادها همراه باشد و سازش کند یا قصد مقاومت دارد؟ اگر شخصی را میشناسید که مستقل فکر میکند و دوست دارد مقاومت کند، این شخص بیشتر از شخصی که اغلب موافق است، مستعد روانشناسی وارونه است.
-اگر قصد استفاده از روانشناسی وارونه برای بچه دارید نیز باید این نکته فوق را مد نظر داشته باشید. اگر بچهای دارید که تمایل به سماجت و لجاجت دارد، این بچه استعدا بیشتری از بچههای موافق و سر به راه برای روانشناسی وارونه دارد.
کاربرد سرخوشانه و خوش مشربانه روانشناسی وارونه ، خصوصاً با بچهها. روانشناسی وارونه، سرخوش و حتی فکاهی خواهد بود. این حتی در حین استفاده از این تکنیک روی بچههای جوان هم درست خواهد بود. سعی کنید این تکنیک را بهعنوان ابزاری استفاده کنید که شخص را وادار میکند که در حال کلک زدن به شماست.
-بهعنوان مثال، بگویید شما دارید سعی میکنید به پسرتان کمک کنید که تخت خوابش را درست میکند باید از او بخواهید منتظر بماند تا شما تخت خوابش را بعد از مسواک زدن مرتب کند؛ برایش توضیح دهید که او کوچک است و واقعاً نیاز به کمک دارد.ممکن است وارد اتاق شوید و ببینید او قبلاً خودش کار را شروع کرده است تا استقلال خود را ثابت کند.
-با یک بزرگسال، سعی کنید روانشناسی وارونه را به همین شیوه استفاده کنید. به شخص اجازه دهید که فکر کند دارد استقلال خود را در این موقعیت عملی میکند. ممکن است بین انتخاب دو فیلم گرفتار باشید: یک فیلم با زیرنویس فارسی در مقابل یک کمدی فکاهی. شما واقعاً میخواهید فیلم خارجی را ببینید لذا میتوانید مثلاً بگویید:” تمرکز لازم برای زیرنویسها را ندارم.” دوستتان ممکن است بر فیلم خارجی اصرار کند و بخواهد تمرکز برتر خود را ثابت کند.
توجه کنید که شخص دیگر چه میخواهد. قبل از استفاده از روانشناسی وارونه درباره آنچه احتمالاً دیگران میخواهند در یک موقعیت انجام میدهند، فکر کنید. در برخی موارد ممکن است نیاز به نسخه پیچیدهتری از روانشناسی وارونه باشد.اگر کسی میخواهد کاری حتما انجام دهد روانشناسی وارونه کلاسیک نتیجه معکوس خواهد داد. بهعنوان نمونه، دوستتان میخواهد تنها در یک کنسرت در قسمت بدی از شهر شرکت کند. ممکن است فکر کنید که این ایده بدی است. اما استفاده از روانشناسی وارونه ساده میتواند ناموثر باشد. اگر به دوستتان بگویید”شما درست میگویید و باید بری. چون شما فقط یک بار زندگی میکنی!” دوستتان ممکن است با تمام وجود موافقت کند و آن شو را ببیند.
-سعی کنید در این موارد بهجای انتخاب فوری، با خودتان بحث کنید. در مورد مثال فوق میتوانید به دوستتان بگویید:”من نمیتوانم شما را وادار کنم کاری را انجام دهید که نمیخواهید انجام دهید. اما مطمئنم که این قسمت از شهر خطرناک است اما فقط خودت میتونی تصمیم بگیری که چه چیزی برای شما بهترین است.”
شما داری دوستتان را تشویق میکنید برای خودش فکر کند.اگر دوستتان سرشتی مقاومتی دارد ممکن است بهجای فکر کردن در مقابل توصیه شما تسلیم شود. دوستتان ممکن است بهخوبی تصمیم بگیرد که به کنسرت نرود.
درباره هدف نهایی خود فکر کنید. مطمئن شوید که هدفی نهایی در ذهن خود دارید. آنچه میخواهید شخص مورد نظر انجام دهد را بهصورت دورهای بهخود یادآوری کنید. گاهگاهی درمورد چیزهایی فکر کنید که در حین استفاده از روانشناسی وارونه میتوانند بحث برانگیز باشند. در طول دوره بحث به راحتی سررشته هدف از دستتان خارج میشود. مسیر بحث خود را حفظ کنید و نتیجه مورد نظر را یادآوری کنید.
قسمت سوم : اجتناب از سوء استفاده از جامعه روانشناسی وارونه
روانشناسی وارونه را بیش از حد استفاده نکنید. روانشناسی وارونی میتواند در موقعیتهای معینی بهخوبی جواب میدهد. با اینحال، به خاطر داشته باشید که شکل ظریفی از تقلب است. استفاده از روی عادت آن باعث آسیب زدن به روابط میشود.
-روانشناسی وارونه را در موقعیتهای کم خطر استفاده کنید. مثلاً میتوانید این تاکتیک را هنگامی که شما و همسرتان درحال تصمیم گیری برای انتخاب یک فیلم هستید استفاده کنید. با اینحال هر وقت یک فیلم مشاهده میکنید از آن استفاده نکنید. همانطور که شما گاهگاهی به همتایتان اجازه میدهید که فعالیتهای بازآفرینشی شما را بردارند.
-این موقعیتهای کوچک میتوانند به مرور ساخته شوند؛ منجر به رنجش در روابط شوند. مثلاً همتای شما ممکن است نتواند مسیر خود را پیدا کند و کم کم به شما بدبین شود.
هنگام استفاده از روانشناسی وارونه آرام باشید. این روانشناسی بخصوص هنگامی که روی بچهها کار میکنید میتواند باعث عجز و درماندگی شود. بچههای خودسر و بقیه مردم با این خلق ممکن است لحظاتی مسیر اندیشه شما را تغییر دهند و شما میخواهید آرام و خونسرد باشید.
-اگر در حین استفاده از روانشناسی وارونه، بچه شما دارای کنشهای عاطفی است، آرام باشید. به بچه اجازه دهید ادامه دهد. با صبر، بچه شما آرام خواهد شد.
روانشناسی وارونه را در موقعیتهای وارونه استفاده نکنید. اینها موقعیتهای معینی هستند که روانشناسی وارونه احتمالاً نتیجه عکس خواهد داد و عواقب جدی داشته باشد. همچنین نبایستی از آن برای شخصی که سلامتی او در معرض خطر است نیز استفاده کرد.
-مثلاً به دوستتان بگویید که آیا معمولاً از دکتر هراس دارد. یک خال گوشتی مشکوک روی شانه راستش بوده و حاضر نیست معاینه شود. نگو:”شما درست میگی. نرو دکتر.” ترس دوستتان از دکتر ممکن است مقاومتش را بیشتر کند و رفتار خطرناکی را تقویت کند.