خواب کودک : مشکل خواب ، اتاق خواب کودک ، ترس شبانه

خواب کودک

خواب کودک را میتوان به سه  دوره تقسیم نمود .

  • دوره اول: تولد تا ۱۸ ماهگی  یا دو سالگی
  • دوره دوم: ۱۸ ماهگی یا دو سالگی تا چهار سالگی
  • دوره سوم: از چهار سالگی به بعد

الگوی خواب کودک در دوره های مختلف با هم متفاوت است ونمی توان یک الگو را برای همه دوره ها استفاده کرد.

خواب کودکان بستگی به میزان رشد آنها دارد . کودکان تازه متولد شده حدود ۸۰ درصد از وقتشان را می خوابند و همین مسئله به رشد آنها کمک می کند . هر چه کودکان رشد بیشتری پیدا می کنند از زمان خوابشان کاسته می شود .مثلا در یک سالگی حدود ۵۰ درصد از وقت کودک در خواب می گذرد چون کودکان بر اثر رشد می توانند غذای بیشتری بخورند در نتیجه مدت زمان خوابشان به نسبت روزهای اولیه کمتر خواهد شد .

خواب کودک در ۱ تا ۳ سالگی :

در سن یک سالگی و بین ۱۸ تا ۲۱ ماهگی کودک دیگر صبح‌ها چرت نمی‌زند و فقط یک بار در طول روز می خوابد. کودکان نو پا به ۱۴ساعت خواب در شبانه ‌روز نیاز دارند، اما معمولا فقط نزدیک به۱۰ساعت می‌خوابند.

بیشتر کودکان هنوز در ۲۱ تا ۳۶ ماهگی به خواب نیمروز نیاز دارند که مدت آن بین ۱ تا ۳/۵ ساعت تغییر می کند. آن ها معمولاْ بین ساعت ۷ تا ۹ شب به تخت می‌روند و بین ساعت ۶ تا ۸ صبح بیدار می‌شوند.

خواب کودک در ۳ تا ۶ سالگی :

کودکان در این سن هم، بین ساعت ۷ تا ۹ شب به تخت می‌روند و بین ساعت ۶ تا ۸ صبح بیدار می‌شوند. در ۳ سالگی هنوز بیشتر کودکان در نیمروز استراحت می کنند. در حالی که در ۵ سالگی کمتر این کار را انجام می‌دهند و  خواب نیمروزی کوتاه تر می‌شود. معمولا کودک بعد از ۳ سالگی نباید هنوز دچار بی‌نظمی ‌در خواب باشد.

خواب کودک  در ۷ تا ۱۲ سالگی :

در این سن با افزایش روابط اجتماعی، مدرسه و فعالیت های خانوادگی، ساعت خواب شبانه کودک دیرتر می‌شود، اما هنوز هم برخی کودکان در این سن ساعت ۹ شب می‌خوابند. اما بیشتر آن ها بین ساعت ۷:۳۰ تا ۱۰ شب به رختخواب می روند. اگر چه کودکان در این سن به ۹ تا ۱۲ ساعت خواب شبانه روز نیاز دارند، میانگین خواب آن ها فقط ۹ ساعت است.

  • از تولد تا حدود ۲ سالگی الگوی خواب کودک باید توسط خودش انتخاب شود و والدین بهتر است در این دوره حساس خواب کودک را بر اساس نیاز و تقاضای او تنظیم نمایند .
  • از ۲ تا چهار سالگی الگوی خواب کودک باید توسط والدین تعیین گردد . بدین گونه که از یک ساعت قبل از خواب با نشان دادن عقربه به کودک به او اعلام می کنیم که عقربه که به اینجا برسد موقع خواب تو خواهد بود . هر یک ربع به یک ربع نیز عقربه را به او نشان داده و نزدیک شدن به ساعت خواب را گوشزد می کنیم . به محض رسیدن عقربه به نقطه تعیین شدن یکی از والدین با کودک به انتق خواب او رفته و پس از خواندن یک کتاب او را می بوسیم و به او شب بخیر می گوییم . در این هنگام مادر یا پدر در فاصله ۲۰ سانتی تخت می نشیند و رابطه چشمی ، لمسی و کلامی خود را با کودک قطع می کند .اوائل کودک ممکن است با جیغ و داد تخت خود را ترک و به سمتۀن والد برود . در این هنگام والد او بدون اینکه به چشمانش نگاه کند یا با او حرفی بزند او را بغل کرده و به آرامی به تختش باز می گرداند . این عمل ممکن است شب او تا ۲۰ یا ۳۰ بار تکرار گردد . ولی بالاخره کودک در خواهد یافت که شما تصمیمتان قاطع است و او باید به تصمیم شما تن بدهد .

نگران نباشید اگر این شیوه را درست انجام دهید به کودکتان آسیبی نخواهد رسید . اگر چه شیوه سختی است ولی این شیوه برای پاره کردن بند ناف چسبندگی کودک ضروری است و شما چون در طول روز باک عاطفی کودک را به خوبی پر کرده اید کمتر دچار عذاب وجدان و احساس گناه خواهید شد چرا که در راستای رشد و سلامت کودکتان گام برمی دارید . درست مانند زمانی که برای سلامت او مجبورید به او واکسن بزنید . عبور از مراحل رشد با درد همراه است همانگونه که جنین با درد از رحم مادر خارج می شود ولی به مرحله جدیدی از رشد وارد می شود این مرحله نیز کودک شما را که همچون غنچه ای است که با غلاف سبز رنگی پوشیده شده ، غلاف آن را پاره می کند تا غنچه نشکفته ما باز شود و مرحله جدیدی از زندگی خود را آغاز کند . مرحله ای که در آن احساس می کند بدون مادر نیز زنده خواهد ماند .

شبهای بعد تعداد این بیرون آمدنها از تخت کم وکمتر شده و مادر یا پدر باید از محل نشستن قبلی خود کمی فاصله بگیرند . تا جایی که بعد از چند شب با گذاشتن کودک به درون تخت به راحتی به خواب رفته و پس از خوابیدن شما می توانید اتاق را ترک کنید .

  • از چهار سالگی به بعد الگوی خواب کودک بدین گونه است که تمام مراحل یادآوری و نشان دادن عقربه و کتاب خواندن را مانند ۲ تا ۴ سالگی اجرا می کنیم ، سپس  تعداد چهار عدد کارت رنگی به او می دهیم و به او می گوییم که اجازه بیرون آمدن از اتاقش را ندارد فقط زمانی که به ما احتیاج پیدا کرد ،می تواند از درون اتاقش ما را صدا کند و به ازاء هر بار پاسخ دادن به او ،  یک عدد از کارتها او گرفته می شود . به ازاء تعداد کارتهایی که کودک صبح  روز بعد به ما تحویل می دهد ، یک عدد ستاره تعلق خواهد گرفت و اگر کارتی برای خود نگاه نداشته باشد و بیش از چهار بار پدر و مادر را صدا کند یا اصلا قانون را زیر پا گذارد ،  نه تنها ستاره ای دریافت نخواهد کرد بلکه  تا ظهر آن روز از دیدن تلوزیون و سی دی نیز محروم خواهی بود .خواب کودک

اگر اقتدار داشته باشید و این تکنیک را به خوبی اجرا کنید کمتر از ۲ یا ۳ شب کودک سر جای خود و در ساعت مشخص شده می خوابد . در ضمن از چهار سالگی به بعد نیازی نیست کودک حتما راس آن ساعت به خواب برود او می تواند در اتاق خود به بازی بپردازد . تنها نمی تواند ازاتاقش بیرون بیاید . در ضمن بازی های بعد از ساعت تعیین شده ، دیدن تلوزیون یا بازی های کامپیوتری نیست . او می تواند کتاب بخواند ، با اسباب بازیهایش بازی کند یا نقاشی کند و تا هر زمانی که بخواهد می تواند چراغ اتاق خود را روشن نگه دارد . البته اگر سر وقت بخوابد علاوه بر برچسب سر وقت به اتاق رفتن ، یک عدد برچسب سر وقت خوابیدن را نیز دریافت خواهد کرد  .

بیاد داشته باشید اگر کودک بداند که برای رسیدن به خواسته هایش به این برچسب ها نیاز ندارد ، این تکنیک برای او قابل اجرا نخواهد بود .

اختلال در خواب کودک به صور مختلفی تظاهر می کند:

 

ترس از به خواب رفتن :

در کودکان معمولا بی خوابی اوایل شب اتفاق می افتد و به علت همین بی خوابی اغلب کودکان صبحها به سختی از خواب بیدار می شوند. علت  این بی خوابی ها معمولا ترس از جدا شدن از والدین است.

همچنین ریشه ی این ترس ها می تواند در اتفاق هایی باشد که در طول روز بر کودک تأثیر می گذارد . تغییراتی مانند اسباب کشی ، تولد نوزادی دیگر ، تغییر مهد کودک یا مربی ، بیماری یا دعوای خانوادگی ممکن است کودک را بسیار تحت تأثیر قرار دهد . ترس از تاریکی معمولا بعد از دو سالگی در کودک دیده می شود . تاریکی شب باعث می شود کودک بعد از پریدن از خواب محیط اطراف خود را به راحتی تشخیص ندهد . روشن گذاشتن چراغ خوابی کم نور ، در شناخت محیط اتاق به کودک کمک می کند . به زبان آوردن جمله هایی از قبیل ، این قدر ادا نیاور یا تو که دیگر بچه نیستی ، نباید بترسی ، ترس وجود نداردو… هیچ کمکی به کودک  نمی کند.

اگر کودک قبل از رفتن به رختخواب احساس ترس می کند و از روح و هیولا و حیوانات وحشی حرف می زند . سعی کنید ذهن او را از این افکار منحرف کنید . احساس امنیت و اطمینان کودک را تسکین می دهد .احساس ترس کودک را انکار نکنید و سعی کنید ترس او را درک کنید . همه بچه در این سن به علت داشتن تخیل بالا می ترسند .هنر پدری و مادری این است که بتوانیم از پشت کاسه چشم کودک به دنیا نگاه کنیم . به او بگویید که ترس و نگرانی او را درک می کنید چون در دوران کودکی نیز خودتان این تجربه را داشته اید ودر ادامه به شکلی قاطع به او بگویید ؛ ما کاملا مراقب تو هستیم و نمی گذاریم آسیبی به تو برسد . در ضمن به یاد داشته باشید که ترس نمی تواند عاملی باشد که کودک در رختخواب یا اتاق والدین خود بخوابد.

والدینی که کودکشان را در کنار خود می خوابانند بطور غیر مستقیم به او پیغام می دهند که دنیا بسیار نا امن است و ما باید یکدیگر را در بغل بگیریم تا از شر این نا امنی خلاص شویم.

کابوس شبانه :

در این حالت کودک به علت دیدن خوابهای ترسناک با جهش یا حرکتی از خواب بیدار شود و اغلب بخشی از رویایی که موجب ترس شده یا تمامی آن را به یاد آورد .این حالت اغلب در کودکان بین سه تا شش ساله دیده می شود . کودکان در مورد احساسات خود فکر می کنند – احساساتی مانند عذاب وجدان ، ترس و خشم بی آنکه بتوانند با آن ها کنار بیایند . این احساسات در طول خواب به شکلی عجیب و غریب ظاهر می شوند . کودکان خردسال قادر نیستند تفاوت بین رویا و واقعیت را تشخیص دهند و اغلب حتی بعد از این که بیدار می شوند همچنان از موجودات وحشت زایی که در خواب آنان را تعقیب می کرده اند در هراسند.

کودکان زیر سه سال را می توان با در آغوش گرفتن و بیان جمله هایی مانند این که من اینجا هستم ، همه چیز روبراه است دلداری داد . در مورد کودکان بزرگتر ، تعریف کردن کابوس کمک بیشتری به آنها می کند.

وحشت شبانه :

این حالت منحصر به دوران کودکی است و موقتی و گذرا است . وحشت شبانه کودک را ناگهان از خوابی عمیق به حالت خواب و بیداری می رساند . این جریان معمولاً ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می کشد . کودک در این وضع به اطراف خود توجهی ندارد، چشمانش باز است ولی اطرافیان و اشیا را نمی شناسد ، عرق زیاد می کند و مجددا ً به خواب می رود . پس از بیداری  نیز چیزی را از وقایع گذشته به یاد نمی آورد.

کم شدن مقدار قند خون ، وجود لوزه یا غدد لنفاوی بزرگ ، اختلالات تنفسی ، بیماری های عفونی شدید و حتی بعضیها مشاهده تماس جنسی والدین را از علل آن می دانند. در صورت مواجه شدن با این حالت آرامش خود را حفظ کنید ، او در حال خواب دیدن است و دقایقی بعد از خواب بیدار خواهد شد .

راه رفتن در خواب :

راه رفتن در خواب  معمولا چند بار در زندگی کودک اتفاق می افتد و بعد از مدتی از بین می رود . اغلب در کودکانی دیده می شود که بی قرار ، حساس ، عصبانی و هیجانی هستند . این اختلال به ندرت نشانه ای از بیماری صرع می باشد . در این حالت قفل کردن در ها و چنجره ها همچنین برداشتن اشیاء خطر ناک از سر راه از آسیب های احتمالی جلوگیری خواهد کرد .

فشردن دندانها در خواب :

کودک در این حالت دندانها را محکم به هم می زند یا به هم می ساید . این اختلال در کودکان و همچنین افراد بالغ شایع است  و در ۱۳ تا ۱۵ درصد افراد طبیعی نیز دیده می شود . این اختلال گاه آنقدر شدید است که موجب آسیب دیدگی دندانها می شود . فرد مبتلا به این اختلال در هنگام عمل ساییدن دندانهاش هیچگونه اطلاعی ندارد  و از این عمل ناراحت نیست  اما برای اطرافیان او بسیار ناراحت کننده است . گاهی علت این اختلال اضطراب شدید و خشم  کودک می باشد که  می توان از طریق روانی درمانی آن را برطرف کرد و گاه اشکالی است که در جفت شدن دندانها وجود دارد که در این صورت دندانپزشک می تواند اختلال را رفع کند .

حرف زدن در خواب :

گفتار در خواب نیز در بین کودکان و بزرگسالان شایع است . گفتار در خواب احتمال دارد شامل چند واژه و گاهی نیز شرح حال زندگی وعلایق فرد باشد اما رویاها و اسرار مهم زندگی در این حال آشکار نمی شود . گفتار در خواب گاه ممکن است با وحشت زدگی شبانه و راه رفتن در خواب همراه باشد . حرف زدن در خواب اگر به تنهایی بروز کند خود به خود درمان می شود و نیازی به درمان نیست .

در بسیاری از مواقع عادت خواب نامناسب در کودک ممکن است باعث ایجاد این اختلالات شود .مثلا بسیاری از کودکان برای خوابیدن به پستانک ، آغوش مادر ، تخت والدین ، شیر خوردن با شیشه یا از سینه عادت دارند. همه این عادت ها ممکن است باعث پریشان خوابی در کودک شود زیرا کودک قادر نیست به تنهایی بخوابد و احساس درونی او این است که بدون مادر خواهد مُرد و ما با جدا کردن او این فکر را از او خواهیم گرفت .

نکات مهمی در مورد خواب کودک :

  • ترس کودک نمی تواند عاملی باشد برای خوابیدن کودک در رختخواب والدین
  • بهتر است در هنگام خواب از بالش برای کودک استفاده نشود .
  • کابوس های شبانه گهگاه اتفاق می افتد. ولی اگر فرزند شما هر شب بیدار می شود و می گوید خواب بد دیده است، روش مناسبی را جهت جلب توجه شما انتخاب نموده است.
  • قبل از رفتن به خواب مدت یک تا دو ساعت آن ها را از عوامل تحریکی و مهیج نظیر برنامه های تلویزیونی دور کنید.
  • کودک را سر وقت بخوابانید و به مدت زمان خواب او توجه شود . در صورت لزوم خواب ظهر را به برنامه  خواب کودک تان بیفزایید .
  • بسیاری از کودکان می توانند با صداهای موزون پیوسته ای مثل صدای پنکه ، تیک تاک ساعت و یا صدای آهنگ به آهستگی به خواب روند البته از صداهای مشابه نیز می توان برای از بین بردن صدای خیابان و سایر صداها استفاده کرد.
  • معمولاً اگر برای کودکان قصه بگویید و یا این که قسمتهای مختلف بدن آن ها را مثل دستها و پیشانی اش را نوازش کنید به خواب فرو می روند.
  • کارهای دیگری مانند در آغوش گرفتن عروسک یا خرس عروسکی قبل از خواب رفتن و یا دادن یک خوراک سبک قبل از خواب رفتن به خوب خوابیدن آنها کمک می کند.

گریه شبانه کودک نوپا

در خصوص گریه شبانه ، والدین باید ابتدا اندکی تأمل کرده تا معنای گریه را درک کنند، بعد از شیوه کنترل گریه استفاده کنند.

شیوه کنترل گریه شبانه:

  • اندکی صبر کرده تا نوع گریه را تشخیص دهید
  • به سراغ او بروید ولی چراغ اتاق را روشن نکنید
  • به هیچ وجه با او صحبت نکرده و نگاه خود را به چشمان او نیاندازید
  • اندکی پشت یا شکم او را با دست ماساژ دهید و با صدای ش .. ش …ش او را آرام کنید
  • ملافه یا پتوی او را مرتب کرده و اتاق را ترک کنید
  • دفعه ی دوم که دوباره گریه کرد، دو برابر دفعه ی قبل صبر کنید و بعد به سراغ او بروید و همان کارها را انجام دهید
  • پشتکار داشته باشید و کار را نیمه تمام رها نکنید
  • اگر کودک به تخت شما مراجعه کرد او را به آرامی به اتاقش باز گردانده و روی تخت خود بخوابانید.

بیرون آمدن از رختخواب:

  • کودک شما ممکن است پس از مدتی از رختخواب خود بیرون آمده و با بهانه های مختلف ( گرسنه ام، تشنه ام، سردم است، گرمم است، خواب بد دیده ام، ) بخواهد در کنار شما بخوابد.
  • ابتدا سعی کنید بهانه های کودک را خنثی کنید. مثلا لیوان آب را در کنار او بگذارید. قبل از خواب او را به دستشویی ببرید.
  • درباره دلیل بیدار شدن با وی بحث و جدل نکنید
  • اولین بار که از رختخواب بیرون آمد او را تا تختش همراهی کنید
  • به او بگویید وقت خواب است، او را در آغوش گرفته ببوسید و بعد اتاق را ترک کنید
  • دومین بار به او بگویید: وقت خواب است عزیزم، او را به رختخواب برده، ببوسیدش، شب به خیر گفته و اتاق را ترک کنید.
  • دفعات بعد به همین شیوه ولی بدون حرف زدن ادامه دهید.
  • به یاد داشته باشید این کار بی رحمی نیست، صرفا آموزش خواب به کودک است.
  • به ازای هر شبی که او به اتاق شما نمی آید به او ستاره (برچسب) بدهید.
  • پیامد های خوابیدن کودک در تخت یا اتاق والدین
  • کودک تصور می کند چون دنیا جای خطرناکی است پس ما هر سه باید به هم بچسبیم و در کنار هم بخوابیم
  • چون زندگی عاطفی، جنسی شما با همسرتان دچار مشکل می شود، رابطه زناشویی شما درمعرض خطر قرار خواهد گرفت.

منبع : دکتر حسام فیروزی

در این کلیپ ببینید که یک روانشناس چگونه به یک خانواده کمک میکند تا اتاق خواب بچه را جدا کنند (روان راهنما)

 

 

کلیپ آموزشی دوم : چکار کنیم بچه در تخت خوابش بخوابد

 

شما ممکن است این را هم بپسندید