اختلال هرزه خواری (پیکا) : تعریف، نشانهها و درمان :
بسیاری از کودکان هر چیزی را که دم دستشان باشد به دهانشان میگذارند. بیشتر مواقع، از روی کنجکاوی و با هدف کشف محیط اطراف این کار را انجام میدهند. اما کودکانی که مبتلا به پیکا یا اختلال هرزه خواری باشند از این سطح اکتشاف طبیعی فراتر میروند و به صورت سیریناپذیری شروع به خوردن مواد غیرغذایی میکنند.
واژهی پیکا از یک کلمه لاتین گرفته شده که به معنای نوعی کلاغ است کلاغ magpie. این کلاغ به داشتن اشتهای زیاد و هرچیزخواری معروف است.
اختلال هرزه خواری یا پیکا بیشتر در بین افراد مبتلا به انواع ناتوانیهای تحولی مانند اوتیسم، کمتوانیهای ذهنی، و کودکان بین ۲ تا ۳ مشاهده میشود. همچنین در کودکانی که دچار آسیب مغزی شدهاند نیز به وجود آید. حتی برخی از زنان در طی دوران بارداری و برخی از افراد مبتلا به صرع نیز ممکن است هرزهخوار شوند.
افراد مبتلا به پیکا به طور مکرر وسوسه میشوند که مواد غیرخوارکی مانند: آشغال، خاک، گچ، و . . . مصرف میکنند.
پیکا یکی از انواع اختلالهای خوردن است که ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی مانند مسمومیت با سرب (lead poisoning)، نارسایی کمبود آهن (iron-deficiency anemia) شود.
نشانههای اختلال هرزه خواری
نشانههای هشداردهندهای که حاکی از آن است که ممکن است یک کودک مبتلا به پیکا باشد:
۱. خوردن مواد غیرخوراکی علی رغم تلاش برای محدود کردن که حداقل به مدت یک ماه یا بیشتر طول بکشد.
۲. خوردن مواد غیرخوراکی با توجه به سن و مرحله رشد کودک غیرعادی و نامناسب با سطح رشد اوست.
۳. این رفتار بخشی از فرهنگ، قومیت یا مذهب فرد نیست.
ویژگی اصلی هرزهخواری، خوردن مواد غیرمغذی، غیرغذایی به صورت مداوم طی مدت حداقل یک ماه است. این اختلال به قدر کافی شدید هست که توجه بالینی را موجه سازد. موادی که معمولاً خورده میشوند بسته به سن و موجود بودن تفاوت دارند و چیزهایی نظیر کاغذ، صابون، مو، نخ، پشم، خاک، گچ، رنگ، آدامس، فلز، ریگ، ذغال چوب، گل، نشاسته یا یخ را در بر میگیرند. اصلاح غیرغذایی به این علت منظور شده است تشخیص هرزهخواری در مورد خوردن فرآوردههای غذایی که حاوی کمترین مواد غذایی هستند کاربرد ندارند.
معمولاً هیچ بیزای از غذا در کل، وجود ندارد. خوردن مواد غیرغذایی باید از لحاظ رشد نامناسب باشد و بخشی از شیوهای نباشد که از لحاظ فرهنگی تایید شده یا از لحاظ اجتماعی بهنجار محسوب شده باشد.
حداقل سن ۲ سال برای تشخیص هرزهخواری توصیه شده تا به دهان بردن چیزها توسط کودکان که از لحاظ رشدی طبیعی است و به فرو دادن منجر میشود کنار گذاشته شود.
خوردن مواد غیرغذایی میتواند ویژگی مرتبط با اختلالات روانی دیگر باشد مانند کمتوانی عقلانی، اختلال طیف اوتیسم و اسکیزوفرنی. اگر این رفتار خوردن مختصراً در زمینهی اختلال روانی دیگر روی دهد، تشخیص مجزای هرزهخواری فقط در صورتی باید داده شود که رفتار خوردن به قدر کافی شدید باشد که توجه بالینی بیشتر را موجه سازد.
ملاکهای تشخیصی اختلال هرزه خواری در DSM-5
- خوردن مداوم مواد غیرمغذی، غیرغذایی در طول دوره حداقل ۱ ماه.
- خوردن مواد غیرمغذی، غیرغذایی با سطح رشد فرد نامناسب است.
- این رفتار خوردن بخشی از شیوه هنجاری که از لحاظ فرهنگی یا اجتماعی تأیید شده باشد نیست.
- اگر رفتار خوردن در زمینه اختلال روانی دیگر (مثل ناتوانی عقلانی {اختلال عقلانی رشدی}، اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی) یا بیماری جسمی (از جمله حاملگی) روی دهد، به قدر کافی شدید هست که توجه بالینی اضافی را موجه سازد.
یادداشت گذاری:
کد ICD-9-CM برای هرزه خواری ۳۰۷.۵۲ است و برای کودکان یا بزرگسالان استفاده می شود. کدهای ICM-10-CM برای هرزه خواری در کودکان (F98.3) و در بزرگسالان (F50.8).
در حالت بهبود:
بعد از این که ملاک های کامل برای هرزه خواری قبلاً برآورده شده بودند، این ملاک ها برای مدت زمان مستمر برآورده نشده اند.
چرا کودکان مواد غیرخوراکی میخورند؟
علتهای اصلی اختلال هرزه خواری ناشناخته ماندهاند اما شرایط و موقعیتهای خاصی احتمال خطر برای ابتلا به آن را افزایش میدهد:
کمبودهای تغذیهای، مانند آهن و روی. این مورد ممکن است باعث وسوسه به خوردن موادی خاص شود. با وجود این، مواد غیرخوراکی که فرد مصرف میکند کمبود این مواد را جبران نمیکند.
رژیم: برخی از افرادی که رژیم میگیرند ممکن است بخواهند که گرسنگی خود را با خوردن مواد غیرخوراکی کاهش دهند.
تغذیهی بد به ویژه در کشورهای در حال توسعه باعث میشود که افراد مبتلا به پیکا بیشتر خاک و گچ بخورند.
عوامل فرهنگی: در بعضی خانوادهها، مذاهب و گروهها خوردن مواد غیرخوراکی جزء رفتارهایی است که کودک باید یاد بگیرد.
غفلت از سوی والدین، کمبود نظارت یا محرومیت هیجانی: این مورد بیشتر در کودکانی مشاهده میشود که در فقر زندگی میکنند.
مشکلات تحولی: مانند کم توانی ذهنی، اوتیسم یا دیگر ناتوانیهای ذهنی یا نابنهجاریهای مغزی.
مشکلات سلامت روان: مانند اختلال وسواس فکری ـ عملی و اسکیزوفرنی.
بارداری: به نظر میرسد که پیکا بیشتر در زنان بارداری مشاهده میشود که قبلاً در طول دوران کودکی یا قبل از بارداریشان چنین رفتاری را نشان دادهاند یا اینکه در خانوادهی آنها سابقهی پیکا وجود داشته است.
خوردن موادی مانند خاک و گچ نوعی از اختلال هرزه خواری به نام ژئوفاگیا (geophagia) نامیده میشود که باعث کمبود آهن در فرد میشود. یکی از نظریههایی که برای تبیین geophagia وجود دارد این است که در برخی فرهنگها این باور وجود دارد که خوردن گچ و خاک به درمان تهوع، کنترل ادرار، افزایش ترشح بزاق، خنثی کردن سم، و تغییر ادارک مزه و بو کمک میکند. علاوه بر این ممکن است پیکا یک پاسخ رفتاری به استرس باشد. هیچ کدام از این نظریهها توانایی تبیین تمام موارد مبتلا به پیکا را ندارند.
درمان اختلال هرزه خواری
پزشک ممکن است نقش مهمی در کمک به مدریت و پیشگیری از رفتارهای مرتبط با پیکا یا اختلال هرزه خواری داشته باشد. او به شما آموزش خواهد که به کودک درباره مواد خوردنی و غیرخوردنی آموزش بدهید. برخی از کودکان ممکن است نیاز به درمانهای رفتاری، روانشناختی و خانوداگی داشته باشد. بنابراین ممکن است نیاز به کمک گرفتن از روانشناس داشته باشید.
یکی از مطالعات منتشر شده در Journal of Applied Behavior Analysis نشان داده است که برخی از کودکان با مکملهای مولتی ویتامین درمان شدهاند. اگر مشکلی مانند ناتوانی ذهنی یا سلامت روان وجود داشته باشد باید آنها نیز تحت درمان قرار بگیرند.
