اسباب بازی
اهمیت اسباب بازی ، انواع اسباب بازی و روش انتخاب اسباب بازی مناسب
اسباب بازی
متخصصان علوم رفتاری معتقدند اسباب بازی باید باعث فکر کردن و رشد تخیل کودک شود یا او را با مفاهیم مختلف مثل رنگها شکل‌ها و… آشنا سازد. از طرف دیگر متناسب با سن او باشد. اگر اسباب بازی برای کودک سخت باشد او را خسته می‌کند و اعتماد به نفس او را کم می‌کند. از سوی دیگر اگر خیلی ساده هم باشد کودک را به فکر کردن وادار نمی‌کند.
اسباب‌بازی مناسب، اسباب‌بازی است که خود کودک بازی کند نه اینکه اسباب‌بازی، بازی کند و کودک تماشا کند. از این منظر تمام اسباب بازیهای باطری دار زیر سوال می‌روند. اسباب‌بازی‌هایی هستند که شکل و اندازه‌ای خاص ندارند و کودک می‌تواند به ذوق و سلیقه خود آنها را تغییر دهد، زیرا بسیار به رشد خلاقیت کودک کمک می‌کند.
بازی و اسباب بازی برای کودکان بسیار مهم می باشد. به طوری که آنها بیشترین ساعات بیداری خود را به بازی و فعالیت می پردازند. کودکان زمان بازی را بسیار دوست داشته و این زمان را بر هر چیز دیگری مقدم می دارند. انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان در هر سنی بسیار حائز اهمیت است. به طوری که بهترین و مناسب ترین اسباب بازی برای کودکان به ویژه در سنین پیش دبستانی، اسباب بازی های آموزشی است. چرا که این گروه از اسباب بازی ها موجب پرورش تفکر، تخیل، سرگرمی، لذت و مهمتر از همه یادگیری در کودک می گردد و او را با مفاهیم و دنیای پیرامون آشنا می سازد.
علاوه بر اینها، اسباب بازی باید از ایمنی و کیفیت لازم برخوردار باشد. اگر اسباب بازی های کودکان به دقت انتخاب شوند، موجب ارتقای کیفیت بازی و رشد کودک می گردند. اسباب بازی های آموزشی، نقش بسزایی در رشد کودکان پیش دبستانی ایفا می نمایند. آنها موجب بالا رفتن هوش، مهارتهای اجتماعی و همچنین رفتارهای احساسی کودکان می گردند. اینگونه اسباب بازی طراحی شده اند تا دید وسیع تری در گروه های سنی مختلف ایجاد نمایند.
رشد کودک بسیار با نوع بازی و اسباب بازی او مرتبط است .از سه چهار ماهگی کودک ابتدا با دستهای خود سپس با پاهای خود بازی می کند و از حدود چهار ماهگی این توانایی را پیدا می کند که با اسباب بازی های ساده بازی کند . این اسباب بازی ها باید از نظر رنگ و صدا مورد توجه قرار بگیرند زیرا که کودک به رنگ و صدا اهمیت خاصی می دهد .
اسباب بازی باید به گونه ای باشد که کودک را تماما درگیر کرده و به او فرصت یادگیری بدهد . یک اسباب بازی در یک زمان بیشتر نباید در اختیار کودک شیر خوار قرار گیرد زیرا تعداد زیاد اسباب بازی او را به نوعی با سردرکمی مواجه می کند و می تواند عجله و شتاب یا گاهی خشم را در او ایجاد کند . هر گاه حوصله او از یک اسباب بازی سر رفت اسباب بازی دیگری را به او بدهید .
کودک از یک سالگی که راه می افتد مهمترین بازی او کشف جهان اطراف است و علاقه ویژه ای به وسایل خانه پیدا می کند . باید وسایل خانه را در اختیار او گذاشت و فقط مراقب بود وسیله ای در اختیارش گذاشته نشود که برای او خطری را بوجود بیاورد . از یک سالگی به بعد بازی با وسایل عمومی را دوست دارد ( پارک ، حمام ، خرید ، مهمانی ) بیاد داشته باشید این نوع فعالیتها نوعی بازی او به حساب می آیند .
کودکان را باید در انتخاب نوع بازی و اسباب بازی تا جایی که خطری آنها را تهدید نکند باید کاملا آزاد گذاشت . بچه ها بازی با اسباب بازی را بعنوان مهمترین کار خود قلمداد می کنند و آن زمانی که والئدین در کار آنها دخالت می کنند بسیار خشمگین می شوند . اگر قرار است از منزل بیرون بروید باید ازمدتی قبل او را در جریان قرار دهید و به او کمک کنید بازی را به پایان رسانده و اسباب بازی را سر جای خودش قرار دهد و سپس راهی بیرون شوید
بچه ها با یکدیگر کاملا در زمینه بازی و اسباب بازی متفاوتند برخی سختگیرند ، برخی آداب و مراسمی برای بازی دارند ، برخی سخت در گیر بازی می شوند و برخی تکرار بازی را دوست دارند و برخی مایل به تغییر و تنوع هستند . باید همه اینها را محترم شمرد . ولی اکثرکودکان از اینکه دیگران به بازی آنها نگاه می کنند بسیار خوشحال می شوند . تعریف و تمجید نیز به آنها احساس خوبی می دهد .
اگر کودکی خواست که وارد بازی او شوید باید این نکته را بخاطر بسپارید که شما حق دخالت و اعمال نظر شخصی در بازی او را ندارید و باید به میل و نظر آنها بازی کنید . اگر خواسنید پیشنهادی مطرح کنید با این جمله باشد که : “اگر دوست داری یا اگر دلت خواست…”
تولد تا ۶ ماهگی
لبخند و غان وغونی که کودک در پاسخ به والدین از خود بروز می دهد نشان دهنده این است که این محرکها برای او لذت بخش هستند .او به سرعت یاد می گیرد چگونه توجه مراقبین خود را جلب کنند .
البته حرکات آنها در ابتدا غیر ارادی است .در ۶ هفتگی نگاه می کند ، گوش می دهد ، صدا در می آورد و بدن خود را به حرکت در می آورد هماهنگی دست و چشم در هفته دهم تا دوازدهم صورت می گیرد و می تواند روی شکم بخوابد ، چنگ بزند و از حرکات انگشتان خود لذت ببرد . اول جغجغه را محکم در دست می گیرد و به طرف صورت خود می برد .در ۱۴ هفتگی است که می تواند آنرا نگه دارد و مستقیم به آن نگاه کند . حدود ۱۸ هفتگی قادر است خود را به سمت اسباب بازی بکشاند و آنرا بگیرد .و حدود ۵ و نیم ماهگی به وجود پاهای خود پی برده و با آنها بازی می کند . در این سنین مهمترین بازی با کودک ماساژ دادن اوست .
بازی های هفته اول : حرف زدن با کودک ، صداهای مختلف در آوردن از طریق دهان ( تق تق و پخ پخ و..) ، نوازش دادن و تحریک حسی کردن
بازی های هفته دوم : روشن و خاموش کردن لامپ اتاق ،
هفته سوم : در تاریکی با چراغ قوه روی دیوار بازی کردن ، لب نوزاد را تحریک کردن با انگشت ، سر ا آرام دور و نزدیک کردن ،
هفته چهارم : حرکت جلو عقب انگشت و در پایان یک ماهگی زنگوله ای را به طرف راست و چپ بردن و صدا در آوردن از آن .
یک تا چهار ماهگی : غلغلکهای ساده کف پا و دست مثل لی لی لی حوزک ، پخش موسیقی ، آواز خواندن ، آویزه های رنگی و صدا دار درست کردن بالای تخت نوزاد ، شکلک در آوردن ،
از سه ماهگی می توانید او را بر روی شکم خوابانده و اشیایی را کمی دور از او قرار دهید تا تلاش کند به آنها برسد .
از چهر ماهگی کودک توانایی بازی با خودش را یاد می گیرد و از این سن است که می تواند دستش را به طرف چیزی که می خواهد دراز کند ، و با دو دست شیئی را بگیرد . تحریک حس لامسه مثل نرمی و زبری و سردی و گرمی و.. مهم است . از این سن بازی داله موشه باید شروع شود .
از پنج ماهگی می توانید به او غلط زدن بیاموزید .و با او آب بازی کنید .
۶تا ۱۲ ماهگی
کودک در این سن می تواند مفاهیم ساده را در ذهن نگه دارد و خودش قسمتهای مختلف بدنش و اطرافیانش را بشناسد . او از دیدن اشیاء، بررسی آنها ، گذاشتن و در آوردن آنها از جعبه و جستجو برای چیزهایی که پنهان شده اند لذت میبرد . او صدا ها را تقلید می کند و کم کم راه خواهد رفت .
اسباب بازی های مناسب ۶تا ۱۲ ماهگی
کتابهایی از جنس مقوای ضخیم، توپ ، اسباب بازی های متحرک ،جغجغه های پایه دار،مکعب های بزرگ و نرم ،حیوانات عروسکی ، سطل ، لیوان ،قوطی ، جعبه و…
۱۲ تا ۱۸ ماهگی
با تسلط به راه رفتن او دوست دارد به دنبال شما راه بیفتد و کارهای شما را تقلید کند و با داشتن بعضی مهارتهایی که به دست آورده است از کار کردن با اشیایی که توانایی های دستی او را به کار می گیرند بسیار خوشحال می شود . همچنین حالا که او بعضی کلمات را می گوید و درک می کند از گوش دادن به داستانها لذت خواهد برد .
اسباب بازی های مناسب ۱۲ تا ۱۸ ماهگی
کتاب ، جعبه موزیکال ، پازلها ، وسایل نقلیه ( خصوصا جدا شونده ها ) ، لوازم رنگ آمیزی ( رنگهای خوراکی ) اسباب بازی های روی هم چیدنی ، اسباب بازی های کشیدنی ، هل دادنی و در هم رونده .
۱۸ تا ۲۴ ماهگی
کودک تا دو سالگی اگر چه دوست دارد با دیگران بازی کند ولی علاقه ای به مشارکت با آنها ندارد و زمان طولا نی تری را با خودش و اسباب بازیهایش که به تنهایی از عهده آنها بر می آید و می تواند با آنها رفتار بزرگتر ها را تقلید کند می گذراند .
اسباب بازی های مناسب ۱۸ تا ۲۴ ماهگی
عروسکها ، اسباب بازی ها چکش کاری و ضربه زدنی ، نخ کردنی ، قابل دسته بندی ، ضبط صدا ، اسباب بازی های چرخدار و کشیدنی ، خمیر های بازی ، اسباب بازی های موزیکال ، تلفن اسباب بازی .
۲ تا ۵ سالگی
کودک در این سن به طور مداوم به استقلال ، کنترل زبان و مهارتهای جدید دست پیدا می کند او مفهوم احتیاط را درک نمی کند و به نظارت بیشتری نیاز دارد . او دوست دارد تا با اشیاء چیزهایی بسازد و خراب کند و چیزها را در کنار یکدیگر قرار دهد یا از هم جدا کند . او از تمام چیز هایی که توانایی های او را مورد آزمایش قرار می دهند لذت می برد . بیاد داشته باشید در تمام سنین از اسباب بازی هایی که کودک توانایی کار با آنها را ندارد نباید استفاده کرد( ماشین کنترلی و…) .
اسباب بازی های مناسب ۲ تا ۵ سالگی
پوشیدن لباس شخصیت های مختلف ، اسباب بازی های ساختنی ، رنگهای لعابی ، آب رنگ ، قیچی پلاستیکی و کاغذ ، بازی های ساده ، پازلهایی با قطعات درشت ، ابزارها و لوازم خانه داری ، کارهای دست.
انواع اسباب بازی ها
بسیاری از ما والدین برای جبران کودکی خود شروع به خریدن اسباب بازی های جور وا جور می کنیم و آنقدر اسباب بازی در اختیار کودک می گذاریم که او نه تنها گیج می شود بلکه از هیچکدام لذت نمی برد . این کار باعث می شود شما اسباب بازی بیشتری برای او بخرید و این سیکل ادامه می یابد . پس از مدتی متوجه می شوید کودک شما از هیچ چیز لذت نمی برد . این مسئله باعث می شود کودک در دوران نوجوانی برای لذت بردن از به کارهای خطر ناک روی آورده یا از داروهای محرک برای ایجاد لذت استفاده کند .
قانون اسباب بازی این است که نباید بیش از ۱۰ اسباب بازی در اختیار کودک باشد . و هر از گاهی این ۱۰ تا را با ۱۰ تای دیگر عوض کنید تا اسباب بازی ها همیشه برای او تازگی داشته باشند .
اسباب بازی های ساختنی
اسباب بازی های ساختنی بسیار با اهمیت هستند خصوصا آنهایی که می توان خراب کرد و دوباره ساخت (لگو) . برخی از کودکان بعد از اینکه چیزی را ساختند مایل به خراب کردن آن نیستند زیرا ترس از این دارند که دوباره نتوانند آن را بسازند . می توان به آنها اطمینان داد و از آنها خواست خودشان با دست خود آنها را بپاشند و حتما همان زمان از آنها بخواهیم آن را سر هم کنند تا به این نتیجه برسند که آنچه را خراب کردند امکان ساخت مجدد او را دارند .
امریکا و ژاپن بزرگترین تولید کنندگان اسباب بازی الکترونی در جهان هستند ولی کمترین میزان مصرف اسباب بازی های الکترونی را در بین خودشان دارند چرا که معتقدند اگر کودک از الان با این نوع اسباب بازی ها کار کنند تفکر خلاق آنها شکل نمی گیرد و در عوض ساده ترین وسایل بازی را در اختیار کودکان خود قرار می دهند تا خلاقیت آنها را تحریک کنند .
یک قل دوقل ، دلی موشه لی لی حوضک خواص درمانی دارند و بسیاری از اختلالات را درمان می کنند . اسباب بازی های ساده کودک را خلاق می کند نه اسباب بازی های پیچیده . اسباب بازی های پیچیده ای که کودک نمی تواند با آنها بازی کند احساس من نمی توانم در کودک ایجاد کرده و اعتماد به نفس او را خدشه دار می کند .
او با اسباب بازی خود تنها بازی نمی‌کند، بلکه اسباب بازی را تبدیل به موجودی جاندار می‌کند که با او دوست میشود، دعوا می‌کند، درد دل می‌کند، نصیحت می‌کند، نگرانی‌هایش را در میان می‌گذارد و استرس خود را تخلیه می‌کند.
پیچ و مهره پیچیدن ، وسایلی که خراب شده را باز کنند . سفال گری ، ماسه بازی ، استفاده از لوازم دور ریختنی.انجام این نوع بازی ها در پرورش خلاقیت در کودک نقش وافری دارد .
اسباب بازی های آموزشی
شامل لگو ، پازل ، تخته وایت برد ، ابزار آلات موسیقی
به طور کلی اسباب بازی های آموزشی دو هدف عمده دارند:۱- سرگرمی ۲- توسعه مهارتهای کودکان
در خرید اسباب بازی باید این اصول را رعایت کنید
- مهمترین فاکتور برای خرید اسباب بازی این است که کودک بتواند بر آن مسلط شود .
- هرچه اسباب بازی واقعی تر باشد برای او بهتر است
- وسایلی که او می تواند با آنها از شما تقلید کند و نقشهای مختلف را ایفا کند
- هر چه اسباب بازی ساده تر باشد خلاقیت کودک را بیشتر می کند سعی کنید بیشتر ازوسایل دور ریز خانه استفاده کنید .
- از مارکهای معروف استفاده کنید چون میزان سرب آنها کنترل شده است
- اسباب بازی گران قیمت نباشد .
عدم شناخت مراحل رشدی کودک موجب می شود پدر و مادر نیازهای مربوط به دوره های کودک خود را نشناسند و ندانند چه بازیی یا چه اسباب بازیی برای سنین مختلف کودک مناسب است . انتخاب نا صحیح اسباب بازی می تواند به اعتماد به نفس کودکتان صدمه وارد کند . به عنوان مثال کودک از یک سالگی به بعد دوست دارد هر اسباب بازیی را که به او میدهید به اجزای تشکیل دهنده آن تبدیل کند . والدین ناآگاه برای کودک خود در این سنین اسباب بازی سفت و سختی را خریداری کنند و کودک هر چه تلاش می کند نمی تواند آن را قطعه قطعه کند و از این جا احساس ناتوانی است که اعتماد به نفس کود ک را کاهش می دهد .
کودک یک ساله به دلیل نداشتن حس تخیل نمی تواند با اسباب بازی بازی نماید او تنها با ابزار حس و هوشی که در اختیار دارد می تواند از شما تقلید کرده و صرفا با وسایل واقعی بازی کند . این در حالی است که از سه سالگی به بعد که تخیل در او شکل می گیرد او قدر خواهد بود با اسباب بازی غیر واقعی بازی کرده و با تخیل خود بپندارد که آن شی ء واقعی است . با اوج گیری تخیل در کودک می تواند یک شی ء را به انواع و اقسام وسایل تبدیل کند و از آن لذت ببرد ( چوب دستی که می تواند به ماشین ، هواپیما و… تبدیل شود .)
خراب کردن اسباب بازی
تا سه سالگی کودک آمادگی این را پیدا می کند که در بازی وسایل را خراب نکند و بازی تخریبی جنبه سازندگی پیدا خواهد کرد . تا قبل از سه سالگی باید وسایلی برای کودک تهیه کرد که بتواند آنها را تکه تکه کند.
بیاد داشته باشید اسباب بازی برای خراب کردن است ، زمانی خراب کردن اسباب بازی نشانه یک مشکل است که همان روز اول خرید یا فردای آن روز و قبل از اینکه خوب با آن بازی کند آن را خراب می کند . معمولا بچه ها با اسباب بازی جدید خوب بازی می کنند و بعد که حسی نسبت به آن ندارند و یا چیز جدیدی از آن نمی گیرند دوست دارند آن را به اجزای تشکیل دهنده آن تقسیم کنند و این برای حس کنجکاوی و رشد خلاقیتش مفید است .
سعی کنید اسباب بازی گران قیمتی برای او نخرید .چرا که با خراب کردن آن شما ممکن است او را سرزنش کنید .
کودکی که قبل از بازی کردن با اسباب بازی آن را خراب می کند احتمالا این حرکت یعنی مخالفت با پدر و مادر است . برای رفع این مشکل در صورت خراب کردن اسباب بازی واکنشی نشان ندهید و زمانی که او تقاضای اسباب بازی جدید کرد بگویید من برای تو اسباب بازی نمی خرم چون آنها را خراب می کنی اگر خواستی اسباب بازی بخرم باید اسباب بازی قبلی را به من نشان دهی و در صورتی که آن را خراب نکرده بودی برای تو یک اسباب بازی جدید خواهم خرید . عصبانی نشوید و قاطعانه سر حرف خودتان بمانید . در ضمن بدون احساس نیاز و آوردن امتیاز لازم برای کودک اسباب بازی نخرید .
ویژگیهای اسباب بازی مناسب
چون خواسته ها و تمایلات کودکان به لحاظ فیزیولوژی و روانشناسی در سنین مختلف فرق می کند اسباب بازی باید همواره مناسب سن، مطابق علایق و درخور توانایی های ذهنی و رشدی کودک باشد. نه آنقدر سخت و پیچیده باشد که کودک عاجز از بازی با آن شود و نه آنقدر ساده و آسان باشد که علاقه کودک را از بین برده و در او ایجاد خستگی نماید. همچنین به لحاظ فیزیکی به گونه ای ساخته شده باشد که به راحتی در دستان کودک قراربگیرد .
اسباب بازی هایی که به طور کامل ساخته شده و کودک کار کمتری بر روی آنها انجام می دهد (اسباب بازی های کوکی)، قوای فکری کودک را بلااستفاده می گذارد و او را تبدیل به موجودی تماشاگر، منفعل و ناظر ساخته های دیگران می کند و کودک را که میل به کاوشگری و کنجکاوی دارد و سعی می کند اسباب بازی را قطعه قطعه کند تا میل درونی اش را ارضا کند، دلسرد می کند
گل رس، شن و خمیر بازی که با آنها دست به آفرینش، خلاقیت و نوآوری می زند، می تواند چیزهای گوناگونی بسازد، هر طور که دلش می خواهد به آنها شکل بدهد، خراب کند و دوباره بسازد، کودک را به سوی خلاقیت و نوآوری سوق می دهد.
اسباب بازی خوب باید به واقعیت نزدیک باشد تا کودک از راه بازی با زندگی آشنا شود. مثلاً قیچی برای بریدن، سوزن برای دوختن، خمیر بازی برای شکل دادن اجسام واقعی و تخیلی و ورزیدگی دست و انگشتان، انواع مدادها و وسایل رنگ آمیزی برای شناخت رنگ ها، انواع پازل ها، لگوها و وسایل پیچ و مهره ای که به هماهنگی بین حرکات چشم و حرکات ظریف دست کمک کند. اسباب بازی هایی که کودک روی آنها کار کند، با دست آنها را بپیچاند، بچرخاند، خم کند، ببرد (قطع کند)، رنگ آمیزی کند یا علامت بگذارد، اسباب بازی هایی که به طرق مختلف بتوان از آن استفاده کرد، بتوان به شکل های گوناگون در آورد، آنها را بست و محکم کرد و توسط آنها اشکال مختلف ساخت.
چرا که کودکان دوست دارند اشیاء را لمس کنند سبک و سنگین نمایند و وضعیت ساخت آنها را بفهمند. گل رُس، شن، خمیر بازی، لگوها و قطعات ساختمان سازی، وسایل پیچ کردنی، نقاشی با آبرنگ، نقاشی انگشتی یا با مداد شمعی و مداد رنگی بیشتر دارای چنین خصوصیاتی هستند و این کودک است که بیشترفعالیت می کند نه اسباب بازی .
هر چه اسباب بازی حواس بیشتری از کودک را به کار گیرد و تصورات و تخیلات کودک را گسترش بخشد و میل کنجکاوی و اکتشاف را در او پرورش دهد ،هم لذت بیشتری در کودک ایجاد می کند هم اسباب بازی مناسب تری است.
نکته مهم اینکه اگر والدین مشاهده کردند که پسر آنها مثلاً عروسک بازی می کند و یا بالعکس دختر آنها تفنگ بازی می کند بهتر است حساسیتی نشان ندهند و به آنان نگویند که این بازی ها مربوط به دختران یا پسران است. به طور طبیعی تا سنین ۷ ـ ۸ سالگی هر کدام به سوی بازی هایی خواهند رفت که مطابق با طبیعت و انتظارات جامعه از آنان است در این سنین کودک خود را با ویژگی های اسباب بازی ها همانندسازی کرده و از آنها الگو می گیرد.
اندازه اسباب بازی نیز باید با سن و جثه کودک متناسب باشد.یعنی یک اسباب بازی که کودکی دو ماهه را سرگرم می کند نمی تواند یک کودک دو ساله را سرگرم کند و بالعکس. کودکان همگام با رشد خود به محرک های متفاوتی نیاز دارند و انتخاب اسباب بازی بایستی براساس نیازهای متغیر آنها باشد. تناسب داشتن اسباب بازی انتخاب شده با سن کودک بسیار مهم است. اگر اسباب بازی خیلی پیشرفته باشد کودک نمی داند چگونه با آن بازی کند و لذت زیادی از آن نمی برد ، اگر هم بسیار ابتدایی باشد حوصله کودک زود سر می رود.
کودک خردسال به اسباب بازی هایی نیاز دارد که حواس پنجگانه او را تحریک کند. اسباب بازی های مناسب برای کودک زیر یک سال آنهایی هستند که رنگ ها، حالات مختلف سطح ( نرمی ، زبری) مواد، شکل های جالب و متنوع را به کودک می نمایانند. اسباب بازی هایی که صدا در می آورند و نسبت به عملی که با آنها انجام می شود واکنش نشان می دهند مثل جغجغه که به کودک احساس تسلط و کنترل می دهند و رشد مهارت های دستی و هماهنگی او را تسریع می کنند.
کودکان نوپا از بازی های « داخل گذاشتن – بیرون آوردن» لذت می برند ؛ لذا مکعب هایی با اندازه ها و شکل های مختلف، فنجان های پلاستیکی، قاشق، اسباب بازی های داخل حمام، پیاله، صفحه های گردی که روی قطعات چوبی عمودی سوار می شوند و هرم های اسباب بازی، همگی از اسباب بازی های مورد علاقه آنها هستند. در حدود دو سالگی کودکان مهارت چرخشی مچ را کسب می کنند که آنها را قادر می سازد چیزهای مختلف را بپیچانند و درها را باز کنند. اسباب بازی هایی که درپوش پیچی دارند، مکعب هایی که داخل هم چفت می شوند، مجموعه اشکال پیشرفته تر با قطعاتی به شکل های مختلف که هر یک فقط در داخل یک سوراخ جا می گیرد ، تابلو شکل و میز نجاری ، همگی اسباب بازی های مناسبی برای رشد کودکان در این مرحله سنی به شمار می روند.
بازی های کارتی نه تنها تسلط کودکان بر اعداد را افزایش می دهد بلکه مسلط شدن به راهبردها را نیز تقویت می کند. این کیفیت برای کمک به کودکان در جهت تلاش برای رسیدن به اهداف مختلف حائز اهمیت است. همچنین سبب تمرکز حواس و پشتکار در اهتمام به یک کار بخصوص تا تمام کردن آن می شود و رشد ذهنی کودکان را سرعت می بخشد.
ظرف های پلاستیکی غذا، سطل ماست، ظرف بستنی، لیوانهای پلاستیکی، بطری های پلاستیکی، ماهیتابه و قوطی های محکم، شاید ساده ترین و چند منظوره ترین اسباب بازی های خانگی باشند. می توان از جعبه های پلاستیکی با اندازه های مختلف برای ساعت ها بازی داخل گذاشتن و بیرون آوردن ، برداشتن و ریختن آب در حمام ، پر و خالی کردن ماسه، یا بازی با گِل در باغچه استفاده کرد. با ریختن چند تکه خمیر نان یا نخود فرنگی خشک شده در یک ظرف و محکم کردن در آن می توانید یک جغجغه یا ابزار موسیقی بسازید. و با اضافه کردن چند قاشق چوبی می توانید یک طبل تمام عیار درست کنید. ماهیتابه برای این منظور کاملاً مناسب است. هرگاه از فروشگاه خرید می کنید و جنس مورد نظر در جعبه های رنگی و یا عکسدار است ، می توانید عکس ها را ببرید و برای کودک خود در جعبه ای جدا بریزید و با کودکانتان بازی کنید بدین صورت که گاهی اوقات کارت ها (عکس های بریده شده) را بچینید و اسامی آنها را برای کودکتان با صدای بلند و رسا بگویید و از کودک خود بخواهید تکرار کند
می توان از سیب زمینی و هویج برای ساختن حروف چاپی و شکل های مختلف استفاده کرد
لوله های مقوایی داخل کاغذ توالت و دستمال کاغذی آشپزخانه را با کمی تزیین می توان به عروسک های خیمه شب بازی از نوعی که روی انگشت قرار می گیرند تبدیل کرد (عروسک انگشتی).
در میان اقسام بازی ، بازی هایی که آفریده خود کودکان است و ما آنها رابازی های ابتکاری یاموضوع دار و نقش دار می نامیم اهمیت ویژه ای دار ند . در این بازی ها خردسالان آنچه را که در محیط زندگی خود از فعالیت بزرگسالان می بینند ، تقلید می کنند . بازی های ابتکاری به شخصیت کودک شکل می بخشد و از این رو وسیله پردازشی در تربیت او محسوب می شود . والدین ومربی نباید موضوع بازی رابه کودکان تحمیل کند . او در این صورت حس ابتکار ونیروی تخیل و استقلال را از آنها سلب می کند.
وسایل بازی های خلاق که می تواند برای کودک تهیه کرد عبارت است از
انواع و اقسام لگوها / انواع و اقسام ساختمان سازی های چوبی / انواع و اقسام دومینوها / انواع مهره ها / انواع عروسک های معمولی / انواع عروسک های نمایشی (پاپت) / انواع کارهای مربوط به رنگ آمیزی، طراحی، نقاشی وکلاژ / بازی با وسایل اضافی و دور ریختنی / بازی پخت و پز / بازی با آب و وسایل مربوطه / ماسه بازی همراه وسایل مربوطه / خمیر بازی و گل بازی / وسایل نجاری و شکل دادن به چوب / انواع پازل ها
بازی با پازلها قدرت تمرکز، تفکر خلاق و منطقی را در کودکان افزایش داده و کودکان را وادار به تفکر می کنند. کودک با تمرکز بر روی پازل به راحتی قطعه ها را جابجا کرده و آنرا حل می کند. پازلها و بازیهای حل مسئله بهترین نوع اسباب بازی های آموزشی برای کودکان سنین پیش دبستانی هستند. زیرا آنها چند بعدی و قابل لمس هستند، مدلهای مختلف برای سنین مختلف وجود دارد و کودک می تواند به تنهایی و یا با دوستان خود به بازی بپردازد.
نکات مهم در خصوص بازی و اسباب بازی
۱- به بازی کـــودکان اهمیت دهیم، زیرا زندگی آنها در بازی، شکل واقعی به خود می گیرد.
۲- تلاش کنیم تا بازیهای کودکان متناسب با فرهنگ و ارزشهای خانواده باشد.
۳- با دقت در تفکرات خلاق و پویایی کودکان در حال بازی می توانیم با چگونگی شخصیت آنها بیشتر آشنا شویم.
۴- در بازی کودکان دخالت نکنیم اما راهنما و کمک کننده خوبی باشیم.
۵- با همبازی شدن با کودکان راه دوستی ها را باز کنیم و راه پنهان کاری های دوره نوجوانی را ببندیم.
۶- کاری کنیم که بازی به صورت تجربه ای لذت بخش در ذهن کودک باقی بماند.
۷- بـــرای متوقف کردن بازی از امـــر و نهی استفاده نکنیم.
۸- با توجه به روحیه کنجکاو کودک، به گونه ای او را راهنمایی کنیم که به تفکر مثبت و اندیشه خلاق و سازنده دست یابد.
۹- مراقب باشیم که محیط بازی موجب آسیب جسمی، فکری و یا روانی نشود.
۱۰- در انتخاب نوع بازی، به سن ، جنس و توانایی های فرزندمان توجه کنیم.
۱۱- نوع و مدت زمان بازی فرزندمان را طوری کنترل کنیم که از فشارهای هیجانی و روحی بیش از حد دور باشد ( به ویژه بازی های رایانه ای).
۱۲- بـــرای انتخاب الگوهای صحیح، زمینه مناسبی را برای بازی های تقلیدی کـــودکانمان فراهم نماییم.
۱۳- از محدود کـــردن کـــودک در هنگام بازی بپــرهیـــزیم.
۱۴- وسایل بازی را مناسب سن و رشد جسمی و ذهنی کودک تهیه کنیم
۱۵- آداب اجتماعی و چگونگی رفتار با دیگران را ضمن همبازی شدن با کودکان می توانیم به صورت غیرمستقیم به آنها بیاموزیم.
۱۶- به مطالب و نحوه ی بیان کودکان در بازی به خوبی توجه کنیم، زیرا احساسات و مشکلات زندگی واقعی آنها در بازی منعکس می شود.
۱۷- برای انتخاب همبازی های خوب، فرزندمان را غیر مستقیم راهنمایی کنیم، زیرا رفتارهای یک همبازی خود تأثیر بسیار مثبتی در آینده ی او خواهد داشت.
۱۸- اگر در حضور فرزندمان با وسایل موجود در خانه برای او اسباب بازی (ماشین ، عروسک و …) بسازیم، ارتباط عاطفی میان ما و کودکانمان تقویت خواهد شد.
۱۹- برای تقویت حس همکاری و مسؤولیت پذیری فرزندمان با او توافق کنیم که پس از بازی، اسباب بازی های خود را جمع کرده و سرجایش بگذارد و گرنه دفعه بعد اجازه استفاده از آنها را نخواهد داشت.
۲۰- به فرزندمان اجازه دهیم تا همبازی هایش از اسباب بازی های او استفاده کنند، زیرا این کار موجب تقویت حس نوع دوستی و تسهیل در ارتباط با دیگران می شود.
۲۱- اسباب بازی گران قیمت ممکن است وسیله بازی مفیدی نباشد. هنگام خرید توجه داشته باشیم که اسباب بازی باید بتواند قدرت خلاقیت و سازندگی فرزندمان را رشد دهد. وسایل بازی جورکردنی، پازل ها، خمیربازی، گل رس و …. اسباب بازی های مناسبی به شمار می روند.
۲۲- اگر کودکان در هنگام بازی با هم اختلاف پیدا کردند اجازه بدهیم خودشان مشکل را حل کنند. در صورتی که اختلاف تشدید شود فقط آنها را از هم جدا کنیم و هرگز از یکی از طرفین ، جانبداری نکیم. می توان در صورت بروز رفتارهای خشن از تکنیک حذف موقت اسباب بازی استفاده کرد .
۲۳- در محیط های بازی گروهی مثل زمین بازی کودکان در پارک ها، اجازه دهیم بچه ها با هم دوست شوند و بازی کنند، از وارد شدن به محیط بازی کودکان بپرهیزیم.
۲۴- از همبازی شدن کودکان با افراد بزرگتر از خود به ویژه «نوجوانان و جوانان» اکیداً جلوگیری کنیم.
۲۵- کودکان همواره نیازمند بازی هستند، پس اسباب بازی های مناسب هر مکان را همراه خود داشته باشیم.
۲۶- کودکان باید به مجموعه ای از بازی های جسمی، اجتماعی، عاطفی و ذهنی بپردازند. هنگامی که فقط یکی از بازی ها را انجام می دهند(مثلاً بازی های رایانه ای) از رشد اجتماعی، جسمی و عاطفی محروم شده و احتمال بروز عصبانیت و پرخاشگری در آنها افزایش می یابد.
۲۷- بازی با اشیا واقعی در دو سال اول کودکی انجام می شود و کودک در این سنین کمتر قادر است با اسباب بازی بازی کند زیرا که قوه تخیل او به این اندازه رشد نکرده است .
۲۸- بازی های خیالی در واقع شروع روابط اجتماعی در کودک است . کودکی که بازی های اجتماعی را انجام ندهد در آینده در اجتماع دچار مشکل ارتباط با افراد دیگر خواهد شد .
۲۹- بازی های گروهی به کودک مهارتهای اجتماعی را می آموزد . کودک یاد می گیرد خواسته های شخصی خود را کنار بگذارد و به خواسته های جمع احترام بگذرد . کودکی که یاد نگرفته باشد قوانین بازی را رعایت کند در آینده مجبور است بازی را به هم بزند و این اتفاقی است که در جامعه در مورد طلاق می افتد .
۳۰- فرد بازی کننده در یک گروه یک نقش ، یک تکلیف و یک حقوق .کودک با این نوع بازی یاد می گیرد که اجتماع نیز از این سه عنصر برخوردار است .
۳۱- کودکی که دچار فقر بازی است دچار اختلالات یادگیری خواهد شد . بازی باعث ایجاد روابط سلولهای مغزی شده و هر چه این روابط بیشتر شوند فرد از هوش بیشتری برای یادگیری برخوردار خواهد بود .
۳۲- کودک با بازی کردن در واقع تمرین زندگی کردن را انجام می دهند . همه حیوانات در دوران کودکی تمرین زندگی کردن می کنند
۳۳- اسباب بازی های ساده خلاقیت را در کودک افزایش می دهد این در حالی است که اسباب بازی های پیچیده باعث می شود اعتماد به نفس کودک کاهش یابد چرا که قادر نیست بر آن مسلط شود و احساس ناتوان بودن به او دست می دهد .
نکاتی پیرامون بازی
۳۴- مهم ترین چیزی که کودک باید فرابگیرد چگونگی رفتار و تعامل با دیگران است. از نظر آنها بزرگتر ها مانع رسیدن آنها به خواسته هایشان هستند.
۳۵- کودک آرام آرام مفهوم تقسیم کردن، شریک شدن، رعایت نوبت، و خوش رفتاری را درک می کند. عجله نکنید و آنها را تحت فشار قرار ندهید. تنها حد و حدود ها را به روشنی برایشان مشخص کنید.
۳۶- هرچه بیشتر با کودکان بازی کنید، آنها بیشتر یاد می گیرند چگونه با دیگران رفتار کنند.
۳۷- بازی «بیا خیال کنیم که …» قدرت تخیل کودک را پرورش می دهد . گاهی در نقش اشیاء و حیوانات با کودکانتان بازی کنید.
۳۸- نقاشی مهم ترین بازی کودک برای بالا بردن خلاقیت است.
۳۹- وقتی کودک شما چهاردست و پا را یاد گرفت باید اشیاء تیز و کوچک را از دسترس او خارج کنید.
۴۰- کودک نوپا در کنار بچه ها بازی می کند نه با آنها . این روالی است طبیعی سعی نکنید بر او فشار وارد کنید.
۴۱- تا زمانی که کودک نو پا توانایی بازی با دیگر بچه ها را ندارد، این پدر و مادر هستند که باید با او بازی کنند.
۴۲- شریک شدن، تقسیم کردن، رعایت نوبت از نکاتیست که باید حین بازی به کودک آموزش داده شود، مثلا بازی هایی که عمل دادن و گرفتن چیزی در آن است.
۴۳- هنگامی که کودکان با هم در حال بازی هستند، در کارشان دخالت نکنیم و از این که با هم دعوا نمی کنند تشویقشان کنیم. اگر هم مجبور شدید در صورت نزاع مداخله کنید نقش قاضی و داور بازی نکنید.، فقط قوانین را به آنها یادآوری کنید.
۴۴- همه ی اسباب بازی های کودک را به یک باره در اختیارش قرار ندهید، برخی را در جایی نگاه دارید و هر چند وقت یک بار این دو گروه را با هم عوض کنید.
۴۵- از کودکان نوپا انتظار رعایت نظم و انضباط نداشته باشید ولی می توانید آن ها را در جمع آوری لوازم شرکت دهید. برای این کار از آن ها تعریف کنید یا با هم بازی کنید، بدین گونه: ببینم کی وسایل بیشتری را جمع می کنه؟
۴۶- در مرتب کردن و جمع کردن وسایل سخت گیری نکنید.
۴۷- اسباب بازی ها را به صورت دوره ای در دسترس کودکان قرار دهید.
(منبع: دکتر حسام فیروزی، www.hesamfiroozi.com)
مطالب مرتبط
بازی هایی برای تقویت هوش و خلاقیت کودک
توجه : لینک دانلود فایلها بلافاصله پس از خرید ظاهر میشود و به ایمیل شما هم ارسال میشود(پوشه هرزنامه یا spam را چک کنید). در صورتی که پس از خرید با مشکل دانلود در مرورگر گوگل کروم مواجه شدید از این راهنما استفاده کنید. ترجیحا از مرورگر فایرفاکس استفاده کنید (پسورد فایلها: ۱۳۵۷ و یا www.ravanrahnama.ir)
این مجموعه را ببینید
