بلوغ دیررس و بلوغ زودرس در نوجوانان

بلوغ دیررس و بلوغ زودرس

بلوغ دیررس و بلوغ زودرس : با به کار بردن کلمه بلوغ نوجوانان در ذهن ما مجسم می شوند. ممکن است یک کودک قبل از رسیدن به سن نوجوانی بالغ شود و رشد جسمی یک کودک در ابتدای دورازده سالگی چشمگیر باشد. می توان دوران بلوغ را به دورانی اطلاق کرد که پسر یا دختر برای رسیدن به کمال جنسی پشت سر می گذارند و از آن جا که بلوغ برای اغلب مردم در فاصله سنین ۱۲ تا ۲۰ سالگی پیش می آید، برای سهولت این سال ها را سال های بلوغ می نامند.(النسون وایت،۱۳۷۰،ترجمه شاهلویی پور)

نقطه زمانی پدیدآیی غریزه جنسی را در کودک، شروع بلوغ می گویند. این دوره منشأ تغییرات زیادی در وجود شخص است. بلوغ موجب می شود که فرد به گونه ای متفاوت رفتار و احساس نماید، نگاهش نسبت به جهان تغییر کند و برخورد او نسبت به دیگران و خودش عوض شود.

اگر فرزند شما زود بالغ شود، در عین حال که از مشاهده رشد خود نسبت به همسالانش احساس غرور می کند، ولی گاه نیز دستپاچه و کلافه می شود و دلش نمی خواهد بزرگ تر از همسالانش باشد. اگر دچار بلوغ دیررس باشد، چه بسا که در برابر همسالان بالغ خود احساس حقارت کند. زمان بلوغ فرزند شما هر زمان که باشد، او به هر صورت با همسالان خود تفاوت هایی خواهد داشت. یکی از مشکل ترین بخش های بلوغ دیررس، ناهمگون بودن رشد کودک با سایر همسالانش است، در حالی که در این سن افراد علاقه دارند هم قد و قواره همسالان خود باشند. (النسون وایت،۱۳۷۰، ترجمه شاهلویی پور)

پیامدهای بلوغ دیررس و بلوغ زودرس در دختران

آلساکر در مورد بلوغ دیررس و بلوغ زودرس نشان می دهد دخترانی که زود بالغ می شوند، در آغاز بلوغ تصوری نسبتاً منفی درباره بدن خود دارند، ارزیابی آنان از خود نیز روی هم رفته منفی است و از جانب هم کلاسان خود که هنوز دوره کودکی را می گذرانند، مورد قبول قرار نمی گیرند و تنها می مانند. در سال های بعد که همسالان آنان نیز به بلوغ می رسند، این دختران وضع بهتری پیدا می کنند و از جانب ایشان به عنوان افراد رشد یافته تر تلقی می شوند، اما باز هم اعتماد به نفس آنان به اندازه پسران زودرس نیست. تحقیقات فلانری و همکاران (۱۹۹۳) حاکی از آن است که تمایل و درگیری های جنسی این گروه از دختران نیز بیش تر از سایر دختران است. دخترانی که دیررس اند، در مقایسه با همکلاسان خود معمولاً پیشرفتگی اجتماعی کم تری دارند و نزد دیگران کودک به حساب می آیند. از آن جا که این گونه دختران مدتی پس از همسالان خود به بلوغ می رسند، انتظار بزرگسالان از آنان کم تر است و کم تر مورد انتقاد قرار می گیرند، اما از سوی دیگر در مقایسه با همسالان بالغ شده خود دیرتر به موقعیت اجتماعی بزرگسالی می رسند و این ممکن است در میزان اعتماد به نفس آنان اثر منفی داشته باشد. (لطف آبادی ۱۳۸۰)

به نظر می رسد که بلوغ زودرس دختران تا پایه اول راهنمایی باعث شهرت چندانی در بین همسالانشان نمی شود. بلوغ زودرس ، یعنی برخلاف بیش تر همسالان همجنس خود بودن، ممکن است با از دست دادن موقتی محبوبیت (تا زمانی که همسالان به وی نرسیده اند) همراه باشد. وقتی که همسالان وی به او رسیدند (معمولاً در کلاس دوم راهنمایی)، دختران دارای بلوغ زودرس پایگاهی در میان همسالان خود به دست می آورند. دختران دارای بلوغ دیررس ممکن است با والدین و همسالانشان رابطه رضایت بخشی نداشته باشند. (بیابانگرد،۱۳۷۶)

پی آمدهای بلوغ دیررس و بلوغ زودرس در پسران

تحقیقات در مورد پسرانی که زود بالغ می شوند حاکی از آن است که این نوجوانان اعتماد به نفس بیش تری دارند و از جانب بزرگسالان نیز زودتر به عنوان یک فرد رشد یافته مورد قبول واقع می شوند. مشکل این گروه آن است که فرصت کافی برای کودک بودن ندارند و از آنان انتظار می رود که همزمان با رشد خود نقش های مربوط به افراد بالغ را نیز پذیرا گردند. (لطف آبادی،۱۳۸۰، به نقل از آلساکر،۱۹۹۲)

پسرانی که دیررس اند، برعکس پسران زودرس در ارتباط اجتماعی دیرتر مقبول واقع می شوند و این امر ممکن است باعث خودکم بینی در آنان شود. تحقیقات آلساکر نشان می دهد که بسیاری از این پسران در جوانی نیز دچار دشواری در قبول مسئولیت های اجتماعی، از قبیل تأخیر در ازدواج و کاریابی و هم چنین گرفتار ناامنی های شغلی می شوند.

نکته مهم در تبیین ویژگی های روانی و اجتماعی دختران و پسرانی که بلوغ زودرس یا دیررس دارند این است که هرگز نباید تنها همین عامل را در تبیین ویژگی های روانی و اجتماعی آنان مورد توجه قرار داد. به بیان دیگر، خصوصیات روانی، اجتماعی و رفتاری افراد، متأثر از عوامل گوناگون است و تأثیر هریک از این عوامل بر افراد مختلف، که هرکدام زمینه های زیستی، خانوادگی، اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی گوناگونی دارند، یکسان نیست. پیچیدگی های رشد همیشه بسیار بیشتر از آن است که بتوان آن را با کمک معدودی از عوامل به درستی تبیین کرد.

گاه والدین و اطرافیان از فرزند خود که زود به بلوغ جسمی و جنسی رسیده است انتظاراتی دارند که با میزان بلوغ فکری، عاطفی و شناختی وی هماهنگی ندارد. والدین باید بدانند که لزوماً بلوغ جسمی همراه با بلوغ شناختی و فکری و هم چنین بلوغ عاطفی نیست. وجود ناهماهنگی و تعارض بین آن چه در امکانات و توانایی های نوجوان است و آن چه والدین از نوجوان خود می خواهند، می تواند منجر به بروز تنش و تعارض نوجوان در خانواده گردد. این در حالی است که نوجوانی که از نظر جسمی و جنسی دیرتر از همسالان خود به بلوغ رسیده است نیز احتمالاً با خانواده خود درگیری دارد. چنین نوجوانانی غالباً معتقدند که والدین و خانواده با ایشان همچون کودک رفتار می کنند.

در مواردی که نوجوانی از نظر بلوغ جسمی کند بوده و به اندازه هم طرازان خود رشد نکرده است نیز والدین مرتکب اشتباه می شوند و احساس می کنند فرزند ایشان هم چنان کودک است و رشد شناختی، عقلانی و عاطفی وی را نادیده می گیرند و بدان بی توجه اند. به نظر می رسد برخی والدین دوران نوجوانی را تنها دوران بلوغ جسمی و جنسی می دانند و به بلوغ شناختی و عقلانی نوجوانان خود توجه نمی کنند. عدم توجه به همه جنبه های رشد و تحول در این دوران حساس می تواند منجر به بروز تنش هایی گردد که نه تنها انرژی والدین بلکه انرژی نوجوانان را می گیرد و مانع از آن می شود که بتوانیم از این دوره نیز به عنوان یکی از مراحل رشد و تغییر فرزند خود لذت ببریم. اگر از فرزند خود به اندازه توانایی های شخصی وی انتظار داشته باشیم و با او مانند فرد بزرگسال یا کودکی خام رفتار نکنیم، می توانیم همراه و دوست و مشاور خوبی برای وی باشیم. به یاد داشته باشیم که خود نیز زمانی نوجوان بوده و احساساتی تقریباً مشابه فرزند خود داشته ایم.

پست مرتبط با بلوغ دیررس و بلوغ زودرس : مارگارت مید : مردم شناسی و بررسی پدیده بلوغ در جزیره ساموآ

نکاتی که توجه بدان ها می تواند در همراهی والدین با نوجوان در بحث بلوغ دیررس و بلوغ زودرس کمک کننده باشد :

رشد و تحول دارای ابعاد مختلفی اعم از رشد شناختی و عقلانی، رشد و تحول رفتاری و رشد و تحول عاطفی و … می باشد و رشد جسمی تنها یکی از ابعاد چندگانه رشد افراد در مسیر تحول است.
همواره به خاطر داشته باشید که بلوغ و رشد جسمی فرزند شما توأم با رشد شناختی وی نخواهد بود و گاه بین این دو فاصله زمانی وجود دارد لذا بین درخواست های خود و توانمندی های فرزندتان تعادل و توازن ایجاد کنید.
راجع به بلوغ و رشد و تغییرات جسمی و جنسی این دوران نوجوان را آگاه کنید و از صحبت کردن با او در این موارد نهراسید.
به خاطر داشته باشید که بهترین راهنما و مشاور در مورد اطلاعات جسمی و تغییرات فیزولوژیکی این دوران برای نوجوان والدین می باشند. اگر در این زمینه اطلاعات اندکی دارید از مشاور یا کتاب هایی که در این زمینه تألیف شده است یا از پزشک خانوادگی خود اطلاعات لازم را دریافت کنید.
به فرزند خود اطمینان دهید که رشد وی بهنجار است و مشکل مهمی نیست. به راحتی برای وی توضیح دهید که اصل بلوغ و رشد همیشه در همه یکسان نیست و در برخی با تأخیر و در برخی سریع تر رخ می دهد و این دلیلی بر بیماری یا نابهنجاری فرد نیست.
ازتجارب و خاطرات شیرین خود در دوران بلوغ و نوجوانی برای فرزندتان تعریف کنید و به او اطمینان دهید که همه گاهی در این دوران احساس دستپاچگی و نگرانی دارند.
به خاطر داشته باشید شما نیز زمانی نوجوان بوده اید و همچون دختر و پسر خود نگران غرور جوانی، تصورات دیگران در مورد خود، اندام و جذابیت ظاهری بوده، همچون وی گاه دستخوش تغییرات سریع احساسات می شدید.
هراز چندگاهی با فرزند نوجوانتان آلبوم عکس های دوران نوجوانی و جوانی خود را تماشا کنید و برای او توضیح دهید که شما در آن دوران چه احساسی داشتید.
به فرزند خود فرصت دهید خود را در جریان سریع تغییرات این دوران دریابد و به خاطر داشته باشید این دوره به رغم همه تلاطم و تنشهایی که ایجاد می کند یک دوره موقتی است. خیلی از مسائل نگران کننده والدین در این دوران بعد از مدتی به خودی خود رفع می شوند.
در نهایت این که فراموش نکیند که مشاوران می توانند منبع اطلاعات خوبی هم برای شما و هم برای نوجوانان شما باشند.
منبع بلوغ دیررس و بلوغ زودرس : نشریه پیام مشاور