اختلال مو کندن یا وسوسه کندن مو یا تریکوتیلومانیا (Trichotillomania)
اختلال مو کندن یا Hair Pulling Disorder یا تریکوتیلومانی یکی دیگر از اختلالهای وسواسی اجباری است که در هر سنی ممکن است فرد به آن دچار شود. کندن مو، کشیدن مو، خوردن مو یا بیرون آوردن مو از دید افرادی که به این اختلال روانی دچار نیستند رنجآور است. خوب است بدانید کسانی که به اختلال موکندن دچار هستند این کار را انجام میدهند تا از وسواس و فکرهای آزاردهنده جلوگیری کنند یا آنها را کاهش دهند.
افراد مبتلا به این اختلال یک میل اجباری (Compulsive) برای کندن مو در خودشان حس میکنند. آنها به اندازهای موهایشان را میکنند که بخشی از سرشان کممو یا کچل شود. این کم مو شدن یا کچلی نیز رنج، ناراحتی و فشار روانی را برای این افراد به دنبال دارد. کسانی که دچار اختلال موکندن هستند در زندگی روزمره، عملکرد اجتماعی و شغلی دچار مشکل اساسی میشوند.
اختلال مو کندن در نوزادان نیز دیده شده است اما معمولا در سالهای نخست رشد از بین میرود. آغاز اختلال موکندن در بیشتر موارد همزمان با بلوغ یا پس از آن است. این اختلال ، تریکوتیلومانیا نیز نامیده میشود که واژهای یونانی است. تریکو (مو)، تیل (کشیدن)، مانیا (دیوانگی، جنون). تریکوتیلومانیا بیشتر با دیگر اختلالات روانی به ویژه اختلال افسردگی عمده و اختلال پوست کندن، همایندی و Comorbidity دارد.
نشانهها و معیارهای DSM 5 برای اختلال مو کندن یا تریکوتیلومانی
A: فرد همیشه موهای خود را میکند تا جایی که بخشی از سر او بدون مو یا کچل میشود.
B: فرد بارها و بارها برای کاهش یا جلوگیری از کندن مو تلاش کرده است ولی با شکست روبهرو شده است.
C: مو کندن به نابسامانی شدید و رنج شخصی در عملکرد اجتماعی، شغلی و دیگر جنبههای مهم زندگی فرد بیانجامد.
D: مو کندن با یک بیماری پزشکی عمومی توجیه شدنی نباشد. برای نمونه این کندن مو نباید به خاطر نوعی بیماری پوستی باشد.
E: مو کندن با اختلال روانی دیگری توجیهپذیر نباشد. برای نمونه کندن مو به دلیل اختلال بادی دیسمورفیک نباشد.
علل وسواس کندن مو یا تریکوتیلومانیا
اضطراب، افسردگی و اختلال وسواسی اجباری در کسانی که دچار بیماری مو کندن هستند دیده میشود.
کندن مو با اختلال PTSD نیز همایندی دارد و استرس نیز میتواند عامل برخی از موارد مو کندن باشد.
برخی از روانشناسان بر این باورند که کندن مو مانند یک تقویت کننده مثبت کار میکند. به ویژه به این دلیل که فرد پس از تجربه یک تنش و فشار روانی با کندن موی خود احساس آرامش میکند.
روانشناسانی که رویکرد شناختی دارند اختلال موکندن را گونهای از اختلال عادتی یا Habit Disorder میدانند. آنها میگویند که گرههای پایه (عقدههای قاعدهای) در پدید آمدن عادتها، و لبهای پیشانی در سرکوب یا بازداری چنین عاداتی نقش دارند.
همچنین اختلال در رابطه مادر-کودک ، ترس از تنها ماندن و ترک شدن و فقدان اخیر شی یا object با این اختلال رابطه دارد.
درمان تریکوتیلومانی
روان درمانی اختلال موکندن
شیوهی روان درمانی وسواس مو کندن به سن بستگی دارد. در کودکان مدرسهای ممکن است این اختلال با ادامهی رشد برطرف شود. در نوجوانان و جوانان آگاهی دادن به فرد و خانواده دربارهی ایناختلال روانی بسیار مهم است. بهترین شیوهی درمان اختلال موکندن، آموزش معکوس سازی عادت (HRT: Habit Reversal Trainingg) است. در این شیوهی رواندرمانی، روانشناس به فرد یاد میدهد تا میل شدید به مو کندن را بشناسد و این میل را به چیز دیگری معطوف کند. روان درمانی شناختی رفتاری یا CBT، بیوفیدبک، هیپنوتیزم، درمان رفتاری و نیز روانکاوی نیز میتوانند از شدت فراوانی سمپتومها بکاهند و این اختلال را درمان کنند.
دارو درمانی
دارو درمانی می تواند اختلال موکنی (تریکوتیلومانی) را کنترل کند اما نمی تواند آن را به طور کامل درمان کند. درمان با کلوپیرامین (آنافرانیل)، داروهای تری سایکلیک (سه حلقهای) نشانه داده است که میتواند سودمند باشد. فلوکستین (پروزاک) و دیگر SSRI ها نیز تا اندازهای سودمند هستند اما عوارض جانبی نیز به همراه دارند.